Pocieszycielka Strapionych (łac. Consolatrix Afflictorum, fr. Consolatrice des Affligés) to jedno z wielu imion Matki Bożej, jeden z tytułów maryjnych, którymi matka Chrystusa jest wzywana w modlitwie litanijnej. W XVIIw. szczególne nabożeństwo do Maryi Pocieszycielki Strapionych rozwinęło się w kościele Kolegium Jezuitów w Luksemburgu i rozprzestrzeniło na okoliczne regiony.

Figura w katedrze w Luksemburgu znana jest od początku XVIIw. Jej renowacja przeprowadzona w 2008r. wykazała, że została wykonana pod koniec XVIw. Co więcej, styl i technika wskazywałyby, że rzeźbiarz pochodził z większego regionu Niemiec, a nie z Flandrii lub Szampanii, jak od dawna zakładano.

Figura jest wyrzeźbiona w drewnie lipowym i mierzy 73cm wysokości. Jest to stojąca kobieta, z rozpuszczonymi włosami, ze stopami opartymi na Księżycu, nosząca koronę z gwiazd. Postać taka pojawia się w historii Apokalipsy: Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu (Apokalipsa św. Jana, 12,1). Zgodnie z tradycyjną interpretacją katolicką kobieta ta jest Dziewicą Maryją, Słońce reprezentuje Nowe Przymierze, Księżyc Stare Przymierze lub herezję.

W prawej ręce Maryja trzyma berło, a w lewej Dzieciątko Jezus w królewskiej koronie i z kulą ziemską, zwieńczoną krzyżem. Symbole te przywołują królewskość Maryi w niebie i Jezusa na ziemi, Chrystusa Króla.

Rzeźba przedstawia Maryję ubraną w tunikę, szarfę i płaszcz. Zgodnie z długotrwałym średniowiecznym zwyczajem w Hiszpanii, posąg został ubrany w bogato haftowane i zdobione szaty, w szczególności obszerny płaszcz w formie peleryny lub peleryny sięgającej ziemi i ukrywającej stopy spoczywające na Księżycu. Ozdoby te były kilkakrotnie odnawiane, dostosowując się do ówczesnego stylu, o czym świadczą różne przedstawienia posągu publikowane na przestrzeni wieków. Korona Dziewicy straciła swoje gwiazdy, a atrybuty zostały dodane.

Pierwsza wzmianka o figurze pojawiła się w święto Niepokalanego Poczęcia 8 grudnia 1624r. Uczniowie kolegium jezuickiego wynieśli figurę Matki Boskiej poza fortyfikacje miasta. Inicjatorem tej pielgrzymki pod wezwaniem "Matka Boża Zwycięska" (łac. Notre-Dame de Victoriis) był jezuita, który nadał figurze tytuł "Pocieszycielka Strapionych". Tradycja ludowa wiąże "pocieszenie" z dwoma cudownymi zdarzeniami, które miały miejsce w Luksemburgu w tamtych latach: cud wskrzeszenia martwego dziecka zmarłego na dżumę i cudowna powódź, która uchroniła miasto przed inwazją francuską.

Co ciekawe - tytuł "Pocieszycielka Strapionych" jest częścią Litanii Loretańskiej i pochodzi od augustianów, nie od jezuitów.

W latach 1625-1628 poza murami miasta zbudowano dla figury kaplicę pielgrzyma, nazwaną Kaplicą na Stoku (lb. Kapell um Glacis), która została powiększona w 1640r. W 1639r. pierwsza "Księga Cudów" wspomina o wysłuchanych modlitwach i uzdrowieniach. W tym samym roku zarezerwowano tydzień na specjalną pielgrzymkę, która miała stać się coroczną tradycją. W rzeczywistości figura została przeniesiona na osiem dni z Kaplicy na Stoku do kaplicy kolegium jezuickiego w mieście, aby poradzić sobie z napływem pielgrzymów. Pod koniec tego ośmiodniowego okresu w uroczystej procesji zamykającej figura została przeniesiona z powrotem do Kaplicy na Stoku.

Kult nadal rozprzestrzeniał się wśród ludności. Wykonano dla niej dodatkowy cokół ze słowami: Consolatrix Afflictorum, ora pro nobis (Pocieszycielko Strapionych, módl się za nami), a figura stała się znana.

Po tym, jak Matka Boża Pocieszycielka została wybrana patronką miasta w 1666r. i patronką-opiekunką Księstwa Luksemburga w 1678r., figurę przechowywano w kaplicy kolegium jezuickiego.

W 1766r. mieszkańcy Luksemburga podarowali swojej patronce żeliwny, bogato zdobiony ołtarz wotywny. W 1866r. figura została uroczyście ukoronowana za zgodą papieża Piusa IX.

W 1769r. opublikowano znormalizowaną nowennę ku czci Matki Bożej Luksemburskiej pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia, aby zachęcić do popularnego nabożeństwa.

W 1978r., z okazji trzysetnej rocznicy ustanowienia patronki kraju, powstała Fundacja trzystulecia (Fondation du Tricentenaire), zajmująca się opieką i pomocą dla osób z niepełnosprawnościami.