Oktawa lub Oktawa Matki Bożej (Oktav) to religijna podwójna oktawa, obchodzona ku czci Najświętszej Maryi Panny jako jedna z najstarszych i głównych corocznych uroczystości religijnych Wielkiego Księstwa Luksemburga. Oddaje cześć Matce Bożej Luksemburskiej, Pocieszycielce Strapionych, patronce obywateli i kraju.

Tradycja pielgrzymki, zapoczątkowana w 1624r., była kontynuowana w kolejnych latach w miesiącu październiku. W 1679r. zdecydowano się obchodzić Oktawę Najświętszej Maryi Panny od 4. do 5. niedzieli po Wielkanocy. Tradycja była kontynuowana do 1796r., kiedy to Kaplica na Stoku została zniszczona przez wojska rewolucji francuskiej. Po rewolucji Oktawa została wznowiona i rozwijała się przez XIXw. Specjalnie skomponowane litanie i hymny, najpierw w języku niemieckim, a następnie także w języku luksemburskim, nadały uroczystości nowe znaczenie i coraz bardziej wyraźny wymiar narodowy.

Okres trwania Oktawy przedłużano dwukrotnie: w1898r., kiedy został przesunięty o pół tygodnia, i ponownie w 1921r., kiedy został przesunięty o kolejne pół tygodnia w szczególnym uznaniu dla wysiłków [Dziewicy Maryi] w latach 1914-1918.

Podczas II wojny światowej Oktawa nabrała charakteru narodowego, stała się symbolem narodowego oporu przeciwko prześladowaniom religijnym niemieckiej polityki kulturowej (niem. Kulturkampf). Jej patriotyczne znaczenie ponownie przyczyniło się do wzmocnienia tożsamości religijnej Luksemburga. 10 października 1941r., w rocznicę poświęcenia miasta Luksemburg Najświętszej Maryi Pannie (10.10.1666), przeprowadzono narodowy spis ludności, mający poprzeć nazistowską politykę "Powrót do domu w Rzeszy" (niem. Heim ins Reich, przesiedlenia ludności pochodzenia niemieckiego). Odrzucenie programu było postrzegane przez wiernych jako kolejny owoc wstawiennictwa Najświętszej Maryi Panny na rzecz Luksemburga.

Podobnie jak w przypadku innych świąt maryjnych, Oktawa jest okazją do dużej pielgrzymki. Pierwotnie 8-dniowa, obecnie Oktawa rozpoczyna się w 3. niedzielę po Wielkanocy i trwa czternaście dni, ale nazwa pozostała niezmieniona. Parafianie z całego kraju, a także z regionu Eifel w Niemczech, belgijskiej prowincji Luksemburg i francuskiego regionu Lotaryngii wyruszają w podróż do stolicy Luksemburga. Obecny program Oktawy przewiduje każdego dnia msze święte dla różnych parafii, szkół lub innych instytucji oraz różnych grup społecznych, nabożeństwo z kazaniem oktawowym lub uroczyste odmawianie różańca.

Szkoły przygotowują się do Oktawy na lekcjach religii w tygodniach poprzedzających uroczystość. Temat Oktawy jest wybierany co roku przez arcybiskupa Luksemburga. Uczniowie przygotowują teksty i obrazy ilustrujące wybrany temat, naklejają je na panele i niosą w procesji ze szkoły w drodze do katedry. Następnie uczestniczą we mszy, a po zakończeniu uroczystości wracają do swoich domów, aby świętować z rodzinami.

Na zakończenie Oktawy, w 5. niedzielę po Wielkanocy, odbywa się uroczysta procesja, podczas której figura Matki Bożej Pocieszycielki na ołtarzu wotywnym niesiona jest ulicami miasta z katedry do Pałacu Luksemburskiego, a następnie procesja wraca do katedry na mszę świętą. Zarówno w procesji, jak i we mszy uczestniczą przedstawiciele Wielkiego Domu Książęcego, rządu, Izby Deputowanych, sądownictwa i innych instytucji życia publicznego. Podczas mszy arcybiskup przewodniczy odnowieniu konsekracji katedry. Każdego roku Luksemburg odnawia swoją wierność Matce Bożej modlitwą poświęcenia, niezmienną od XVIIw.

Przy okazji Oktawy odbywa się Mały Targ (lb. Mäertchen), ściśle związany z tą tradycją. Jego pierwotnym celem było danie pielgrzymom możliwości odpoczynku i posilenia się po wytężonej drodze czy po mszy. Ponieważ wielu pielgrzymów pochodziło z wiejskich obszarów, była to również okazja do zrobienia zakupów w mieście, również przedmiotów religijnych, takich jak wizerunki świętych. Na samym początku tej tradycji targ odbywał się w pobliżu Kaplicy na Stoku, później został przeniesiony na teren katedry, w 1.poł. XIXw. na Plac Wilhelma II. W 2023r. targ odbył się na Placu Konstytucji.

Dziś, po wizycie w katedrze, pielgrzymi mogą znaleźć coś do przekąszenia, zjedzenia i kupienia drobnego upominku. Pielgrzymon, turystom i wszystkim, którzy mają ochotę go odwiedzić, targ wprowadza iście karnawałową atmosferę przy kilkudziesięciu stoiskach z pamiątkami i grami, w wesołym miasteczku, przy straganach i barach, oferujących potrawy typowe dla wydarzeń ulicznych, m.in. kiełbasę grillowanąGrillwurscht, smażony makaron Bami, churros czy tradycyjne przekąski Oktawy - placki ziemniaczane Gromperekichelcher.