Muzeum w Luwrze (fr. Musée du Louvre) znajduje się w kompleksie budynków o całkowitej powierzchni wynoszącej 60600m². Zgromadzono w nim ponad 380 tys. dzieł sztuki światowego dziedzictwa od czasów najdawniejszych po połowę XIXw., z których 35 tys. tworzą stałe ekspozycje. Muzeum mieści znaleziska archeologiczne, detale architektoniczne, dzieła wszystkich sztuk plastycznych (rzeźba, malarstwo, rysunek, grafika, rzemiosło artystyczne; kolekcja malarstwa liczy ponad 6000 dzieł datowanych od XIIIw. do 1848r. i jest zarządzana przez 12 kuratorów opiekujących się poszczególnymi zbiorami). Jest najczęściej odwiedzanym muzeum na świecie (ok. 15 tys. zwiedzających dziennie). Luwr mieści też wielką bibliotekę, archiwum, pracownie konserwatorskie, instytucje naukowe o charakterze badawczym i dydaktycznym, przestrzenie wystawiennicze i centra handlowe.

Jeden z najsłynniejszych pokoi w Luwrze - Salon Kwadratowy (fr. Salon Carré), który w rzeczywistości jest prostokątny - od wieków poświęcony jest sztuce. Pokój ten został zaprojektowany przez architekta Ludwika XIV. Łączy on dwa główne pomieszczenia w pałacu: Galerię Apolla (fr. Galerie d'Apollon) i Wielką Galerię (fr. Grande Galerie). Kiedy Król Słońce przeniósł się do Wersalu, Salon został przekazany Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w 1692r. Artyści, którzy byli jej członkami, spotykali się tam i organizowali wystawy, aby zaprezentować publiczności swoje nowe dzieła. "Salon" stał się ważnym wydarzeniem w Paryżu w tym czasie... stąd nazwa "Salon", która jest nadal używana w odniesieniu do tymczasowych wydarzeń, które gromadzą dużą liczbę wystawców!

"Salon" stał się corocznym wydarzeniem od 1737r., a następnie wydarzeniem odbywającym się co dwa lata od 1747r. aż do Rewolucji Francuskiej. Tłumy gromadziły się, by podziwiać rzeźby wystawione na dużych stołach i obrazy zawieszone na ścianach, czasem na wysokości kilku metrów. Ludzie pióra, tacy jak Diderot, stali się kronikarzami, tworząc i niszcząc reputację - tak pojawiła się krytyka artystyczna!

W 1789r. pomieszczenie zostało odnowione, aby poprawić prezentację dzieł, a w szczególności ich oświetlenie. Stworzono szklany dach, aby wpuścić naturalne światło, które było miękkie i równomierne, a zatem idealne do kontemplacji obrazów. W ten sposób Salon Carré stał się jednym z pierwszych pomieszczeń na świecie wyposażonych w oświetlenie zenitalne.

Po Rewolucji "Salon", który wcześniej był zarezerwowany dla członków akademii, został otwarty dla innych artystów (pod warunkiem akceptacji przez budzące wiele obaw jury :) Ten nowy "Salon żyjących artystów" (fr. "Salon des artistes vivants") odbywał się w Salon Carré do 1848r., kiedy to z powodu braku miejsca na ekspozycję rosnącej liczby dzieł opuścił Luwr.

Odnowiono wówczas salę, czyniąc ją jedną z najbardziej wystawnych w Luwrze. Wspaniała dekoracja sufitu zawiera wszystkie możliwe odcienie błękitu i złota. Rzeźby stiukowe celebrują sztuki: architekturę, malarstwo, rzeźbę i grawerowanie. Kartusze noszą nazwiska najsłynniejszych artystów.

Wielka Galeria (fr. Grande Galerie) ma długą historię! Dziesiątki obrazów wiszących jeden za drugim, jak okiem sięgnąć w majestatycznej, długiej galerii... Została zbudowana pod koniec XVIw., aby połączyć dwa królewskie pałace: Luwr i Tuileries. Po Rewolucji Francuskiej w 1789r. była to jedna z pierwszych części dawnego pałacu, która została otwarta dla publiczności, gdy Luwr stał się muzeum.

Jako król Francji, Henryk IV podjął się poważnych prac budowlanych w Luwrze, począwszy od 1595r. Jego wielki architektoniczny plan powiększenia i upiększenia starego, zakurzonego pałacu francuskiej monarchii obejmował połączenie Luwru z eleganckim pałacem Tuileries (obecnie nieistniejącym). Główną cechą tego projektu była ogromna, przypominająca korytarz galeria, biegnąca wzdłuż Sekwany - "galeria nadbrzeżna". Ten ogromny budynek, który łączył jeden pałac z drugim, mierzył 460m! W tamtym czasie była to najdłuższa tego typu budowla w Europie.

Kiedy Ludwik XIII był jeszcze chłopcem, ta długa galeria służyła mu jako plac zabaw. Kiedy Ludwik został królem, kontynuował pracę rozpoczętą przez swojego ojca, Henryka IV. Za panowania Ludwika XIV pierwsze piętro tej galerii stało się miejscem wystawiania dzieł sztuki członków Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Było to stosowne, ponieważ na parterze znajdowały się warsztaty i mieszkania dla artystów, którzy pracowali dla królów od czasów Henryka IV.

Wielka Galeria była również miejscem ważnych wydarzeń, takich jak ceremonia nakładania rąk, podczas której król dotykał ropni osób cierpiących na choroby. Wierzono, że dotyk króla ma moc uzdrawiania.

Największa sala Luwru - Sala Stanu (fr. Salle des États), jest miejscem prezentacji niezwykłych weneckich obrazów.

Sala została zbudowana w latach 1855-1857. W okresie Drugiego Cesarstwa odbywały się w niej główne sesje legislacyjne pod przewodnictwem Napoleona III, który nalegał na wystawne malowane dekoracje ku chwale Cesarstwa. Po jego upadku w 1870r. sala stała się częścią muzeum i była wykorzystywana do wystawiania XIX-wiecznego malarstwa francuskiego. Na początku Trzeciej Republiki pomieszczenie dostosowano do nowego celu: okna zostały zamknięte, aby zrobić więcej miejsca na dzieła sztuki, dodany został szklany sufit, wprowadzając światło z góry, aby uniknąć odbić na obrazach. Po II wojnie światowej dzieła francuskich artystów zostały zastąpione obrazami weneckimi. Ostatnie z serii upiększeń przeprowadzono w 2019r., gdy ściany zostały przemalowane na głęboki błękit północy, zwiększając kontrast z bogatą paletą czerwieni, żółci, pomarańczy i zieleni w weneckich arcydziełach eksponowanych w tym pomieszczeniu.

To właśnie w Sali Stanu od 1966r. znajduje się najsłynniejszy obraz świata - Mona Lisa, dlatego pomieszczenie nazywane jest też Salą Giocondy (fr. Salle de La Joconde).

Portret przedstawia Lisę Gherardini, żonę florenckiego handlarza jedwabiem Francesco del Giocondo - stąd jej włoskie imię La Gioconda i francuskie La Joconde. Namalowana na tle odległego krajobrazu, wpatruje się w oglądającego ze swoim słynnym enigmatycznym uśmiechem... Ale innym aspektem obrazu, który czyni go tak wyjątkowym, jest technika sfumato Leonarda da Vinci, oparta na wykorzystaniu szkliw do stworzenia efektu "zadymienia", z subtelnymi konturami i kontrastami. Leonardo uchwycił siedzącą osobę zwracającą się w stronę widza w naturalnym ruchu, który ożywia obraz.

Jednym z pierwszych wielbicieli Mona Lisy był król Franciszek I, który zaprosił Leonarda da Vinci do Francji i w 1518r. kupił od niego obraz, który w ten sposób wszedł do królewskich kolekcji.

21 sierpnia 1911r. w Luwrze wybuchła panika... Mona Lisa zniknęła! Wieści rozeszły się jak pożar i obiecano hojne nagrody za jej powrót, ale wszystko na próżno. Nic nie słyszano o obrazie przez ponad dwa lata. Pewnego dnia Vincenzo Peruggia, szklarz, który pracował w Luwrze, próbował sprzedać obraz włoskiemu handlarzowi dzieł sztuki, który na szczęście zaalarmował władze. W ten sposób Mona Lisa została odzyskana, a jej sława stała się jeszcze większa.

Od 2005r. Mona Lisa jest wystawiana w ochronnej szklanej gablocie, w samotnym blasku na środku sali. To specjalne traktowanie wynika częściowo z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa tak słynnemu dziełu, ale wynika również z wymogów konserwatorskich - dzieło nie zostało namalowane na płótnie, ale na panelu z drewna topoli, który wypaczył się przez lata, powodując pojawienie się pęknięcia. Aby zapobiec dalszym uszkodzeniom, Mona Lisa musi być przechowywana w szklanej gablocie o kontrolowanej temperaturze i wilgotności.

Czerwone Pokoje (fr. Salles Rouges), których nazwa pochodzi od koloru ścian, są domem dla jednych z największych obrazów w Luwrze. Pokoje były częścią projektu Napoleona III, mającego na celu rozbudowę muzeum i nadanie mu splendoru godnego jego cesarskiego statusu. Czerwono-złota dekoracja, stworzona w 1863r., przyczyniła się do osiągnięcia tego celu. Dominujące brązowe odcienie obrazów wyróżniają się na czerwonym tle. Pokoje pierwotnie prezentowały dzieła XVII-XVIII-wiecznych francuskich mistrzów, a duże XIX-wieczne obrazy zostały dodane później. Większość dzieł w Czerwonych Pokojach należy do kategorii "malarstwa historycznego", tradycyjnie uważanego we Francji za najważniejsze i najbardziej prestiżowe.