Delhi

New Delhi

New Delhi jest skonstruowane wokół dwóch przecinających się pod kątem prostym centralnych promenad: Rajpath (Droga Króla) i Janpath (Droga Królowej, obecnie Droga Narodu). Rajpath, biegnąca równoleżnikowo główna ulica Delhi, prowadzi od Rashtrapati Bhavan do India Gate i Stadionu Narodowego.

Rajpath czyli "Droga Króla" lub "Ulica Królewska" jest bardzo ważnym miejscem dla całych Indii: tu odbywają się państwowe uroczystości, manifestacje, pochody, procesje pogrzebowe wybitnych osobistości. Najważniejsza aleja w New Delhi po obu stronach ma szerokie trawniki, wiele drzew, stawy i fontanny.

Rashtrapati Bhavan, dawniej nazywany Viceroy House i służący jako rezydencja wicekróla, najważniejsze dzieło Edwina Lutyensa, położony jest na wzgórzu Raisina podkreślając dominującą pozycję władcy. Rozciąga się stąd panoramiczny widok na miasto. Potężny budynek miał być świadectwem panowania Imperium Brytyjskiego nad Indiami. Rezydencję planowano budować 4 lata, ale w wyniku I wojny światowej budowa przedłużyła się i trwała 19 lat. Początkowo koszt ustalono na 400tys. funtów, ale przedłużające się prace podwyższyły tą sumę do prawie 900tys. funtów. Budynek jest wzorowanym na Wersalu gigantycznym pałacem o 340 pokojach, długości fasady 192m i powierzchni zabudowy 18580m². Za pałacem Lutyens zaprojektował równie wielkie i widowiskowe Ogrody Mogołów, do obsługi których potrzeba 150 ogrodników, gdzie połączył style ogrodów Mogołów w Kaszmirze z bardzo modnymi w Anglii ogrodami Gertrudy Jekyll. W projektowaniu tej budowli Edwin Lutyens włączył do imperialnego, klasycystycznego stylu europejskiego elementy tradycyjne dla budownictwa miejscowego. Pierwszy lokator, wicekról Lord Irvin, wprowadził się tutaj 23 stycznia 1931r. Po uzyskaniu przez Indie niepodległości nazwa została zmieniona na Rashtrapati Bhavan (Pałac Prezydencki), a pierwszym prezydentem Republiki rezydującym w Rashtrapati Bhavan był Rajendra Prasad. Obecnie Rashtrapati Bhavan jest największą rezydencją głowy państwa na świecie.

Nieopodal bramy Rashtrapati Bhavan, po obu stronach Rajpath, wznosi się zespół budynków Sekretariatu. W części północnej znajduje się Ministerstwo Finansów i Spraw Wewnętrznych, a w południowej - Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Obrony. Znajduje się tu również biuro Premiera. Za budynkami Sekretariatu Rajpath przechodzi w rozległy plac Vijay Chowk (Plac Zwycięstwa), po którego północnej stronie stoi półokrągły Sansad Bhawan (gmach Parlamentu).

Sansad Bhavan (pierwotnie nazywany House of Parliament, obecnie Parliament House) jest jednym z najokazalszych budynków w New Delhi. Został zaprojektowany przez Edwina Lutyensa i Herberta Bakera w latach 1912-1913. Konstrukcja budynków zajęła sześć lat, budowa rozpoczęła się w 1921r., a uroczyste otwarcie nastąpiło 18 stycznia 1927r. przez ówczesnego gubernatora generalnego Indii, Lorda Irwina. Koszt budowy budowy wyniósł 8,3 mln rupii. Budynek ma 170m średnicy, zajmuje powierzchnię prawie sześć akrów. Prowadzi do niego dwanaście bram, wśród których Brama nr 1 na Sansad Marg jest główną bramą. W 2006r. otwarto Muzeum Parlamentu.

Dalej, po obu stronach Rajpath rozciągają się wspaniale kultywowane trawniki z rzędami drzew i stawów, a za nimi wznoszą się pałace - Krishi Bhawan, Shastri Bhawan, Nirman Bhawan, Udyog Bhawan, Jawahar Bhawan, Vigyan Bhawan i Patiala House, mieszczące instytucje rządowe. Idąc dalej na wschód, po około 2km dochodzi się do sławnego pomnika zwanego India Gate (Brama Indii).

India Gate (Brama Indii), pierwotnie nazywana All India War Memorial (Ku czci wszystkich Indusów poległych na wojnach) jest pomnikiem zbudowanym przez Edwina Lutyensa jako wyraz hołdu dla 90tys. Indusów poległych w I Wojnie Światowej i drugiej wojnie afgańskiej w 1919r. Nazwiska poległych wyryte są na ścianach Bramy. Ufundował ją 10 lutego 1921r. książę Wielkiej Brytanii. Budowlę, wzorowaną na paryskim Łuku Triumfalnym, ukończono w 1931r. W 1971r. utworzono tam grób nieznanego żołnierza.

Na górze napisano wielkimi literami:

"To the dead of the Indian armies who fell honoured in France and Flanders Mesopotamia and Persia East Africa Gallipoli and elsewhere in the near and the far-east and in sacred memory also of those whose names are recorded and who fell in India or the north-west frontier and during the Third Afgan War."

Co znaczy:

"Zmarłym z indyjskich armii, którzy polegli z honorem we Francji i Flandrii, Mezopotamii i Persji, Afryce Wschodniej, półwyspie Gallipoli i wszędzie na Bliskim i Dalekim Wschodzie oraz w uświęconej pamięci także tym, których imiona zostały zapamiętane, a którzy polegli w Indiach lub na granicy północno-zachodniej podczas trzeciej wojny afgańskiej."

Mierząca 42m Brama jest położona w bardzo ważnym punkcie miasta, w którym zbiega się wiele ulic, na środku placyku otoczonego pałacami Baroda House, Bikaner House, Hyderabad House, Jaipur House (siedziba "National Gallery of Modern Art"). Ruch odbywa się w pobliżu tego zabytku zawsze, chyba, że z różnych przyczyn zakażą tego władze. Trawniki wokół bramy zawsze przyciągają wielu ludzi na odpoczynek, szczególnie nocą, kiedy Brama Indii jest oświetlona.

Niedaleko India Gate stoi lekki pawilon z piaskowca, który stanowił niegdyś oprawę pomnika Jerzego V (obecnie jest pusty).

Na północ od Rajpath rozciąga się najbardziej nowoczesna część miasta.

Connaught Place to olbrzymie rondo, pomyślane jako centrum handlowe i turystyczne Nowego Delhi. Architektura jest wzorowana na wiktoriańskim stylu Royal Crescent w Bath w Anglii. Środek ronda zajmuje Centralny Park z fontanną o powierzchni 41500m². Na terenie jest amfiteatr, który może pomieścić 350 widzów. Na terenach zieleni posadzono prawie 700 drzew i 2.750 krzewów. Park otoczony jest trzema kręgami. Od najbardziej zewnętrznego kręgu odchodzi promieniście siedem ulic. Prosto na południe ku centrum biegnie Janpath, przecinając Rajpath. Na zachód od Connaught Place, a na północ od Rashtrapati Bhavan wznoszą się ważne świątynie różnych religii, m.in. katolicka Najświętszego Serca (1930-1934) w stylu włoskim, anglikańska Odkupienia (1927-1935), inspirowana przez Palladia i sikhijska Bangla Sahib Sarovar, hinduska świątynia ku czci Lakshmi (bogini dobrobytu i błogosławieństw losu z 1938r.) czy stara świątynia Hanumana (inna świątynia Hanumana jest położona nieco dalej od Connaught Place, na północny zachód).

Na południe od Rajpath wokół Shantipath rozciąga się dzielnica dyplomatyczna z ambasadami budowanymi w swoistych stylach narodowych, tworząc ciekawą wystawę architektury zanurzonej w otaczajacej zieleni. Niedaleko znajduje się muzeum Jawarlaha Nehru (Tin Murti), Gandhi Smriti (Birla House) miejsce, gdzie został zastrzelony Mahatma Gandhi oraz Indira Gandhi Memorial - muzeum Indiry Gandhi w domu, gdzie mieszkała i została zamordowana.

(Źródło: pl.wikipedia.org, a41.pl, transazja.pl, en.wikipedia.org)