Agra

Red Fort

Red Fort (w angielskojęzycznej literaturze zwany na ogół "Agra Fort"), początkowo pomyślany jako twierdza, poźniej pełniący raczej funkcję rezydencji, leży na prawym brzegu rzeki Jamuny, na północno-zachodnich krańcach ogrodów Shah Jahana otaczających Taj Mahal. Nowy fort wzniesiono w miejscu dawnego fortu Radżputów zwanego Badalgarh, istniejącego od co najmniej XIw.

Budowa fortu rozpoczęła się w 1565r. z inicjatywy Akbara (1556-1605), który przeniósł stolicę państwa Mogołów do Agry. Kompleks na planie nieregularnego półkola zaprojektował Quasim Khan Mir Barr-o-Bahr. Do budowy zaangażowano tysiące robotników, a prace ukończono w 1573r. Nadworny historyk Akbara, Abdul Fazal zanotował, że w granicach fortu stanęło 500 budowli kamiennych. Prace budowlane były kontynuowane przez następców Akbara, zwłaszcza Shah Jahana w pierwszej połowie XVIIw., przy czym rozebrano część wcześniejszych budynków, aby zrobić miejsce dla białych marmurowych pałaców. Po przejęciu władzy przez jego syna i następcę Aurangzeba w 1658r. Shah Jahan został uwięziony w Czerwonym Forcie, gdzie w 1666r. zmarł. W latach 1803-1862 większość budynków w Red Fort została zniszczona przez Brytyjczyków, którzy wznieśli tu baraki dla armii.

Red Fort jest zespołem budowli zamkniętych wewnątrz potężnych murów zewnętrznych z bloków czerwonego piaskowca, dlatego też można go opisać dokładniej jako miasto otoczone murami, zajmujące powierzchnię 380000m². Mury mają około 20m wysokości i około 2,5km łącznej długości. Od środka wyłożone są białym marmurem, a architektura wnętrza fortu obliczona była na ukazanie potęgi władcy. Otacza je szeroka na 10m fosa o głębokości 9 m, która łączy się z rzeką Jamuną.

Głównym wejściem do fortu po stronie południowej jest Amar Singh Gate (Brama Amara Singha), zwaną również Bramą Lahore. Wcześniej nazywana Akbar Darwazza (Akbar Gate), została przemianowana przez Brytyjczyków.

Po stronie zachodniej znajduje się drugie wejście - Brama Delhi, uważana za najwspanialszą ze wszystkich bram i arcydzieło czasów Akbara. Została zbudowana około 1568r., przede wszystkim w celu zwiększenia bezpieczeństwa. Jest ozdobiona intarsjami z białego marmuru. Wewnętrzną bramę, stanowiącą kolejną warstwę zabezpieczeń, nazywa się Hathi Pol (Brama Słonia) - strzeżona jest przez dwa naturalnej wielkości kamienne słonie.

Wewnątrz fortu znajduje się szereg budowli, głównie o charakterze pałacowym, w tym:

  • Jahangiri Mahal - bodaj największy z pałaców wewnątrz murów twierdzy, wybudowany przez Akbara w latach 1565-1569;
  • Diwan-i-Am - sala audiencji publicznych, gdzie cesarz przyjmował sprawozdania urzędników i rozpatrywał sprawy państwowe; podobno w tym pomieszczeniu stał niegdyś słynny Pawi Tron, przewieziony poźniej przez Aurangzeba do Delhi, jednak według niektórych źródeł tron stał nie tu, lecz w sali audiencji prywatnych;
  • Diwan-i-Khas - sala audiencji prywatnych, gdzie władca przyjmował dyplomatów i najważniejszych dygnitarzy; tu zachował się tzw. Takht-i-Jahangir, wykonany w 1602r. z czarnego onyksu tron Jahangira, syna Akbara, aż do 1610r. pozostający w twierdzy Allahabad, gdzie 8 lat wcześniej, jeszcze za życia Akbara, został wykonany na polecenie przyszłego cesarza w czasie, gdy rezydował w Allahabadzie zbuntowany przeciwko ojcu;
  • Musamman Burj - pałac w kształcie ośmiokątnej wieży z tarasem, skąd doskonale widać Taj Mahal; w Musamman Burj spędził ostatnie 8 lat życia i zmarł Shah Jahan, więziony przez swojego syna Aurangzeba;
  • Khas Mahal - prywatna rezydencja władców, z białego marmuru, uchodząca za najpiękniejszy pałac w Czerwonym Forcie;
  • Shish Mahal (Pałac Luster) - zasługuje na szczególną uwagę; usytuowany między Jahangiri Mahal i Khas Mahal, wyposażony w dekorację z mozaiki szklanej, pełniący funkcję królewskiej garderoby.

Warto też zwrócić uwagę na dwa meczety: Moti Masjid (Meczet Perłowy) - wykonany z marmuru, uważany za jeden z najpiękniejszych meczetów Indii i Nagina Masjid (Meczet Klejnotu) - przeznaczony podobno dla dam dworu oraz na Anguri Bagh - geometrycznie zaaranżowany ogród złożony z 85 kwiatowych segmentów, z fontanną w środku, podzielony na cztery części oddzielone alejkami.

W 1983r. Red Fort został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

(Źródło: pl.wikipedia.org, en.wikipedia.org, a41.pl)