Kiosk "Ruchu" z Dziemian

Budowa: lata 80. XXw.

Popularne niegdyś kioski "Ruchu" były obiekatami handlowymi, których działalność zapoczątkowano po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918r. Ich pomysłodawcami8 byli założyciele Polskiego Towarzystwa Księgarni Kolejowych "Ruch", Jan Gebethner i Jakub Mortkowicz, społeczni działacze na rzecz upowszechniania czytelnictwa.

Pierwszy kiosk "Ruchu" był trafiką - małym, dworcowym punktem handlowym, miejscem, w którym prowadzono sprzedaż tytoniu, prasy oraz drobnych artykułów pierwszej potrzeby. Otwarto go w Warszawie na peronie dworca Kolei Wiedeńskiej w styczniu 1919r. Następnie kioski zaczęły pojawiać się w całej Polsce.

PO II wojnie światowej firmę przekształcono w Państwowe Przedsiębiorstwo Kolportażu "Ruch", by w 1971r., po połączeniu z Robotniczą Spółdzielnią Wydawniczą "Prasa" utworzyć Robotniczą Spółdzielnię Wydawniczą "Prasa-Książka-Ruch" - jedno z największych przedsiębiorstw państwowych w PRL i jednocześnie największy koncern prasowy w Europie Środkowo - Wschodniej. W wyniku zmian ustrojowych w Polsce w 1989r. RSW "Prasa-Książka-Ruch" została zlikwidowana. W jej miejsce powołano do życia spółkę skarbu państwa pod nazwą RUCH S.A., którą sprywatyzowano w 2010r. Druga dekada XXIw. to czas schyłkowej działalności przedsiębiorstwa. W wyniku zmian w czytelnictwie (postępujące digitalizacja i cyfryzacja na rynku wydawniczym) oraz w sektorze handlowo - usługowym (dominacja handlu wielkopowierzchniowego, wzrost popytu na towary i usługi oferowane za pośrednictwem licznych aplikacji i serwisów internetowych) popularne niegdyś wolnostojące kioski zaczęły znikać z krajobrazu Polski.

Przeniesiony do Muzeum kiosk "Ruchu" zakupiono od Anny Wirkus, córki Władysławy Hildebrandt (poprzedniej właścicielki kiosku). Od lat 60. XXw. Władysława była wieloletnią pracownicą kolejnych punktów przedsiębiorstwa "Ruch" w Dziemianach. Początkowo we wsi działał Klub Prasy i Książki "Ruch", który jeszcze w tej samej dekadzie zastąpiono wolnostojącym punktem handlowym - drewnianym kioskiem. W latach 80. drewnianą budkę wymieniono na obiekt prezentowany dziś w Muzeum. Władysława Hildebrandt odkupiła kiosk od swego dotychczasowego pracodawcy w 1993r. i jeszcze w tym samym roku przeniosła go na sąsiadującą działkę należącą do gminy Dziemiany. Lokalizaję kiosku we wsi zmieniano prawdopodobnie dwa razy. Według informacji pozyskanych od mieszkańców wsi kiosk wcześniej stał kolejno na dwóch prywatnych działkach, które właściciele udostępniali nieodpłatnie. Funkcjonował w Dziemianach do 31 października 2018r., kiedy Anna Wirkus przeszła na emeryturę.

Przez minione dekady sprzedawano w nim prasę, książki, wyroby tytoniowe, wyroby papiernicze, znaczki pocztowe, kartki świąteczne, widokówki, drobne zabawki i sprzęt do gier sportowych dla dzieci, kosmetyki, artykuły higieniczne, środki czystości, a także mapy, flagi, latarki, podpałkę. W latach 90. w kiosku można było kupić również bilety PKS. W 2.poł. lat 90. pojawiły się prepaidowe karty do telefonów komórkowych.

W Muzeum odtworzono wyposażenie kiosku z lat 80. XXw.

(Źródło: Kaszubski Park Etnograficzny)