AlhenaG - Kalendarz i święta w Indiach

W Indiach odbywa się wiele świąt i festiwali, zarówno narodowych, jak i związanych z najbardziej rozpowszechnionymi wyznaniami religijnymi. Niektóre obchodzone są w całym kraju, niektóre mają szczególne znaczenie regionalne, inne są świętowane jedynie przez wyznawców danego bóstwa, część to święta rodzinne, inne są okazją do odwiedzenia świątyni lub odbycia pielgrzymki. Różnią się w zależności od regionu, nawet początek Nowego Roku nie przypada równocześnie - dla jednych w październiku, dla innych w kwietniu. Swoje własne święto ma chyba każda, nawet najmniejsza świątynia w Indiach. Mówi się, że Indie są krajem, w którym codziennie obchodzone jest jakieś święto, zazwyczaj bardzo hucznie i wesoło. Wszystkie uroczystości i imprezy łączy jedno - żywe kolory, jasno oświetlone pomieszczenia religijne i domy, ciekawe rytuały, tradycyjne stroje i tańce, specjalnie przygotowywane specjały oraz niezachwiany entuzjazm świętujących. Wszystkie obejmuje koncepcja uniwersalnego braterstwa i gościnność, dlatego przyciągają one ludzi z całego świata.

Kalendarz

Kalendarz używany do ustalania dat świąt religijnych jest inny niż zachodni kalendarz gregoriański. To kalendarz księżycowy, w którym każdy z dwunastu miesięcy ma swoją jasną i ciemną połowę, odpowiednio do faz Księżyca. Różne dni księżycowe uznaje się za sprzyjające lub niesprzyjające oddawaniu czci określonym bóstwom, przedsiębraniu czynności takich jak post, podróż czy ślub. Na wszystko jest odpowiednia pora, a jej ustalenie należy do obowiązków astrologa.

Kalendarz księżycowy (lunarny) to kalendarz oparty na fazach Księżyca. Rok księżycowy miał 354 dni i dzielony był na 12 miesięcy synodycznych (średni czas pomiędzy kolejnymi nowiami lub innymi takimi samymi fazami Księżyca), po 29 lub 30 dni. Różnica około 11,25 dni w stosunku do roku słonecznego powodowała przesuwanie się pór roku w stosunku do miesięcy roku kalendarzowego.

Znany był wszystkim ludom starożytnym. Konsekwencją stosowania tego kalendarza była pogłębiającą się różnica między czasem mierzonym ruchem Księżyca, a czasem mierzonym ruchem Słońca. Większość ludów starożytnych była świadoma tego problemu.

Babilończycy używali kalendarza, który składał się z 12 miesięcy, liczących na przemian 29 i 30 dni, a więc w sumie 354 dni. Przy takim sposobie odmierzania czasu, po trzech latach brakowało mniej więcej 3 razy 11, czyli 33 dni w stosunku do kalendarza zwrotnikowego. Różnica ta stale wzrastała, po prostu dlatego, że rok słoneczny liczy 12 miesięcy księżycowych plus około 11 dni. Aby rozwiązać tę kwestię, każdy miesiąc został przypisany do określonej grupy gwiazd, kiedy więc jakaś gwiazda nie pojawiła się w danym miesiącu, wtedy władca podejmował decyzję o dodaniu 13 miesiąca.

W kalendarzu rzymskim rok miał 355 dni, a rok księżycowy uzgadniano co pewien czas z rokiem słonecznym przez dodanie miesiąca przestępnego o 22 lub 23 dniach. Kalendarz muzułmański przyjmuje, że jeden rok ma 354 dni, a drugi 355.

Dzięki odkryciu greckiego astronoma Metona w V w.p.n.e., który stwierdził, że co 19 lat cykl Księżyca się powtarza, można było rozpocząć prace nad unowocześnieniem kalendarza.

Kalendarze księżycowe: starogrecki, babiloński, rzymski, muzułmański, żydowski.

Kalendarz słoneczny (solarny) to kalendarz oparty na cyklu zmian pór roku, związanym z ruchem obiegowym Ziemi wokół Słońca. Rok ma 365 dni, średnia długość roku zwrotnikowego (słonecznego) wynosi 365,2422 dni, co wymusza wyrównanie roku kalendarzowego co pewien czas.

Najstarsze dowody na używanie kalendarza słonecznego pochodzą z Mezopotamii.

Kalendarze słoneczne: kalendarz Majów, aztecki, irański, juliański, gregoriański, francuski kalendarz republikański.

Kalendarz Wikrama (wikramasamwat lub samwat) to system datowania ustanowiony, według tradycji indyjskiej, przez króla Wikramaditję w 58r.p.n.e. Powszechnie jest określany jako tzw. "era Wikrama". Ten system liczenia czasu przyjął się w całych zachodnich i północnych Indiach. Pierwotnie był to kalendarz księżycowy, zawierający dwanaście miesięcy, został jednak zreformowany około 1181r. w celu powiązania z kalendarzem słonecznym. W efekcie utworzono kalendarz księżycowo - słoneczny. Kalendarz Wikrama samwat z lunarnymi miesiącami, ale słonecznym rokiem, jest obecnie oficjalnie przyjęty w Nepalu.

Kalendarz księżycowo - słoneczny (samwatsara) to kalendarz będący kombinacją kalendarza słonecznego i księżycowego. Rok kalendarzowy trwa 365 dni, ale długość miesiąca równa jest długości miesiąca księżycowego, 29 lub 30 dni.

Fazy Księżyca: purnima - dzień pełni, amawasja - dzień nowiu.

Miesiąc księżycowy dzieli się na dwie połowy paksza (skrzydło) i dni lunarne tithi. Nazwy miesięcy wywodzą się od nazw nakszatr - konstelacji indyjskiego zodiaku lunarnego, w których znajdował się Księżyc w pełni, gdy wprowadzano kalendarz samwatsara.

Początek roku lunarno - solarnego przypada na purnima po równonocy wiosennej w miesiącu ćajtra. Rok księżycowy składa się z 12 miesięcy i obejmuje tylko 354 dni, dlatego co dwa i pół roku dodaje się dodatkowy trzynasty miesiąc adhikamsa.

Kalendarze księżycowo - słoneczne: egipski, hinduski, kambodżański, laotański, tamilski, chiński, żydowski.

Indyjski zreformowany kalendarz narodowy to oficjalny, urzędowy kalendarz stosowany w Indiach, używany obok kalendarza gregoriańskiego przez "Gazette of India", w wiadomościach nadawanych przez radiostację "All India Radio" oraz w komunikatach publikowanych przez rząd Indii. Kalendarz był opracowany przez specjalny komitet reformy kalendarza (Calendar Reform Committee), powołany przez rząd Indii w 1952r. Zadanie komitetu polegało na ujednoliceniu bardzo licznych systemów liczenia czasu, występujących w Indiach. Kalendarz jest częścią Indian Ephemeris and Nautical Almanac, kompendium zawierającego informacje astronomiczne. Są w nim również dane i wzory, pozwalające określić czas potrzebny do sporządzenia religijnego kalendarza hinduistycznego samwatsara.

Nr	Nazwa miesiąca	Liczba dni	Data początku (wg kal. gregor.)
1	ćajtra	30/31	22/21 marca
W latach przestępnych ćajtra* ma 31 dni i zaczyna się 21 marca.
2	wajśakha	31	21 kwietnia
3	dźjesztha	31	22 maja
4	aszadha	31	22 czerwca
5	śrawana	31	23 lipca
6	bhadrapada	31	23 sierpnia
7	aświna	30	23 września
8	karttika	30	23 października
9	margaśirsza lub agrahayana	30	22 listopada
10	pausza	30	22 grudnia
11	magha	30	21 stycznia
12	phalguna	30	20 lutego

Indyjski zreformowany kalendarz narodowy jest kalendarzem słonecznym, w którym rok podzielony jest na 12 miesięcy i ma 365 dni, a w latach przestępnych 366 dni. Pierwszym miesiącem jest ćajtra, który w kalendarzach nepalskim i bengalskim jest miesiącem ostatnim. W kalendarzach lunarnych ćajtra rozpoczyna się podczas nowiu lub pełni Księżyca, przypadającej na ten okres i jest zazwyczaj pierwszym miesiącem w roku. W kalendarzach solarnych rozpoczyna się wraz z wejściem Słońca w znak Ryb. Podobnie jak w kalendarzu perskim, wszystkie miesiące pierwszej połowy roku mają 31 dni, co odpowiada wolniejszemu ruchowi Słońca po ekliptyce w tym okresie.

Nazwy miesięcy pochodzą ze zreformowanego kalendarza księżycowo - słonecznego "era Wikrama" z pewnymi różnicami w ich wymowie, co bywa przyczyną niejasności, do którego należą kalendarza.

Lata liczy się według ery Śaka, używanej powszechnie w Indiach i krajach Azji południowo - wschodniej, gdzie do dziś funkcjonuje równolegle do kalendarza buddyjskiego, która zaczęła się (rok 0) 3 marca 78r. Aby określić, czy rok jest przestępny, należy dodać 78 do roku ery Śaka. W rezultacie, jeśli rok jest przestępny w kalendarzu gregoriańskim, to jest przestępnym w erze Śaka.

Oficjalnym początkiem zreformowanego kalendarza narodowego był 1 ćajtra 1879r. ery Śaka, czyli 22 marca 1957r.

Mitologia indyjska podaje dla każdego miesiąca bóstwa hinduistyczne, patronujące danej części roku. Bóstwami tego typu są bóstwa solarne - jeden z dwunastu Aditjów, ryszi oraz istoty towarzyszące rydwanowi boga Surii w konkretnym miesiącu.

Era buddyjska (BE - Buddhist Era) to okres chronologiczny, liczony od śmierci Buddy, używany w krajach buddyjskich. Budda umarł w 480r.p.n.e. (według "historycznych" ustaleń) lub 544r.p.n.e. (według tradycji). Zgodnie z buddyjską tradycją przyjmuje się datę urodzin Buddy na 624r.p.n.e. Inne obliczenia umiejscawiają ją nieco później, nawet w 448r.p.n.e., jednak najpowszechniej akceptowaną datą jest 560r.p.n.e., dlatego datę śmierci 480r.p.n.e. wyznacza się względem niej.

Współcześni naukowcy spierają się na temat dokładnej daty narodzin i śmierci Buddy. Większość XX-wiecznych historyków datowała życie Buddy od 563r.p.n.e. do 483r.p.n.e., jednak sympozjum, które zebrało się w celu wyjaśnienia tej kwestii, przyjęło ramy około 20 lat przed lub po 400r.p.n.e. jako datę śmierci Buddy.

Daty do 250r.p.n.e. bardzo często mają podwójna datę: jedna odpowiada "tradycyjnemu" liczeniu (624r.p.n.e.), a drugie "historycznemu" (560r.p.n.e.). Od 250r.p.n.e. stosuje się wyłącznie jedną datę - odpowiadającą "tradycyjnej" (624r.p.n.e.).

Aby obliczyć datę w erze chrześcijańskiej (tzw. "naszej erze"), należy odjąć od ery buddyjskiej 544 lata. Daty dobrze udokumentowanych ważnych wydarzeń w erze buddyjskiej, zwłaszcza te z XX w., mogą się różnić o jeden rok od dat w erze chrześcijańskiej, gdyż lata w tych erach zaczynają się w różnych miesiącach: w maju w erze buddyjskiej i styczniu w "naszej erze".

Buddyzm nie jest jednolitą religią, posiada wiele tradycji i szkół. Każda z nich może mieć własny system datowania wydarzeń w erze buddyjskiej, przyjmując różne daty śmierci Buddy jako wyjściowe.

Kilka ważnych dat z ery buddyjskiej według tradycji therawady (najdłużej istniejąca szkoła buddyjska):

80 BE (624r.p.n.e.) - narodziny Buddy
51 BE (595r.p.n.e.) - książę Siddhartha wyrzekł się świeckiego życia
45 BE (589r.p.n.e.) - oświecenie Buddy
1 BE (544r.p.n.e.) - śmierć Buddy, pierwszy sobór buddyjski
100 BE (444r.p.n.e.) - drugi sobór buddyjski
294 BE (250r.p.n.e.) - trzeci sobór buddyjski, spisanie Kanonu palijskiego
444 BE (100r.p.n.e.) - czwarty sobór buddyjski
2412 BE (1868-1871) - piąty sobór buddyjski (tylko tradycja therawady)
2498-2500 BE (1954-1956) - szósty sobór buddyjski (tylko tradycja therawady)

Kalendarz muzułmański to kalendarz księżycowy, zawierający 12 miesięcy po 29 lub 30 dni, używany głównie do celów religijnych przez wyznawców islamu.

Arabski kalendarz epoki przedmuzułmańskiej (dżahilijja) oparty był na obiegach Księżyca wokół Ziemi, jeśli chodzi o miesiące, natomiast lata opierały się na obiegach Ziemi wokół Słońca. Rok zawierał 12 miesięcy księżycowych, liczących po 29 lub 30 dni, co odpowiadało pełnemu obiegowi Księżyca wokół Ziemi (29 dni 12 godz. 44 min 3,8 s). Różnica pomiędzy rokiem księżycowym a słonecznym wyrównywana była poprzez dodawanie kolejnego, 13 miesiąca, zawierającego 5 do 6 dni, zwanych ajjam an-nasi (dni uzupełniające). Pozostałe miesiące dzieliły się na tygodnie zawierające po 7 dni. Do czasów islamu nie liczono lat od jakiejś konkretnej daty, lecz brały one swoje nazwy od najważniejszych wydarzeń w nich występujących, np. rok, w którym urodził się Mahomet (570), nazwano Rokiem Słonia, ponieważ nastąpił w nim najazd wojsk etiopskich na Półwysep Arabski, a używały one słoni bojowych.

Mahomet zreformował kalendarz, odrzucając trzynasty, dodatkowy miesiąc, a więc odchodząc od kalendarza księżycowo - słonecznego, jakim był dawny kalendarz arabski, na rzecz prostego kalendarza księżycowego. Miało to ten skutek, że od tego momentu miesiące przestały odpowiadać tym samym porom roku, zachowały jednak swoje stare nazwy, związane z czasami przedmuzułmańskimi:

1. muharram al-haram (lub muharram) czyli "zakazany" - wywodzi swoją nazwę stąd, że przed islamem obowiązywał w tym okresie zakaz prowadzenia walk plemiennych;
2. safar czyli "żółty" - wywodzi swą nazwę od żółtaczki, na którą najczęściej zapadano właśnie w tym miesiącu, który przed reformą Mahometa przypadał w lecie;
3. rabi al-awwal czyli "wiosna pierwsza" - dawniej przypadał na jesień, a słowo rabi oznaczało w czasach przedmuzułmańskich zarówno wiosnę, jak i jesień;
4. rabi al-achar (lub rabi as-sani, rabi-II) czyli "wiosna druga" - pochodzenie nazwy analogiczne do miesiąca poprzedniego;
5. dżumada al-ula (lub dżumada-I) czyli "krzepnięcie pierwsze" - miesiąc zimowy, swą nazwę wywodzący od zamarzania wody;
6. dżumada al-achira (lub dżumada as-sani, dżumada-II) czyli "krzepnięcie drugie" - pochodzenie nazwy analogiczne do miesiąca poprzedniego;
7. radżab czyli "wstrzymać się" - podobnie jak muharram, był miesiącem nakazanego pokoju, stąd jego nazwa;
8. szaban czyli "rozchodzenie się" - nazwa wzięła się stąd, że miesiąc ten w czasach przedmuzułmańskich poświęcony był wojnom i napadom grabieżczym;
9. ramadan czyli "palący" - nazwany tak od dokuczliwych upałów;
10. szawwal czyli "powodujący powstawanie, dosiadanie wielbłądów" - nazwany tak, ponieważ w tym miesiącu koczownicy opuszczali swoje czasowe obozowiska;
11. zu al-kada czyli "miesiąc postoju" - nazwany tak, ponieważ w tym miesiącu koczownicy zaprzestawali wędrówek;
12. zu al-hidżdża czyli "miesiąc hadżdż" - nazwany tak, ponieważ był poświęcony pielgrzymce do centrum pogańskiego kultu plemion arabskich, Al-Kaba.

Mahomet zachował znaczenie miesiąca pielgrzymki, ponieważ ostatecznie uznał świętość Al-Kaba, miesiąc ramadan uznał zaś za miesiąc postu.

Arabski tydzień zaczyna się w niedzielę:

al-ahad - dzień pierwszy (niedziela);
jaum al-isnajn - dzień drugi (poniedziałek);
jaum as salasa - dzień trzeci (wtorek);
jaum al-arbaa - dzień czwarty (środa);
jaum al-chamis - dzień piąty (czwartek);
jaum al-dżuma - dzień zgromadzenia (piątek), który jest świętym dniem muzułmanów, a swoją nazwę zawdzięcza temu, że w ten dzień gromadzą się oni na wspólnej modlitwie;
jaum as-sabt - dzień sabatu (sobota), wywodzący swą nazwę od dawnej nazwy semickiej.

Pierwsi kalifowie kontynuowali reformę kalendarza zapoczątkowaną przez Mahometa. Najważniejszą wprowadzoną przez nich zmianą było ustanowienie nowej ery, na wzór chrześcijan. Za jej początek uznano pierwszy dzień roku księżycowego, w którym odbyła się hidżra Mahometa z Mekki do Medyny, czyli 15 lub 16 lipca 622r. (właściwy dzień hidżra to 24 września). Kolejne lata liczone są zatem od tego roku, a dla odróżnienia od ery chrześcijańskiej są one dzisiaj oznaczane jako A.H. (łac. Anno Hegirae). W 2008r. kalendarza gregoriańskiego skończył się 1428 A.H. i rozpoczął się 1429 A.H. Ponieważ długość roku wynosi 354,36 dnia, zatem początek roku przesuwa się w stosunku do kalendarza gregoriańskiego, w cyklach po około 33 lata.

W przeciwieństwie do większości kalendarzy, długości miesięcy muzułmańskich nie są ustalone. Pierwszym dniem nowego miesiąca jest pierwszy dzień po dniu, w którym Księżyc został zobaczony po raz pierwszy po nowiu. Dzień trwa od zachodu do zachodu Słońca. Jeśli ze względu na warunki atmosferyczne obserwacja nie jest możliwa, dzień trzydziesty jest dniem ostatnim miesiąca. Może zdarzyć się nawet, gdy taka sytuacja nastąpi kilka razy z rzędu, że wskutek obserwacji Księżyca miesiąc kończący się może mieć nawet mniej niż 28 dni. Również ze względu na różne warunki atmosferyczne, w różnych krajach, a nawet w sąsiednich miejscowościach, miesiąc może zacząć się innego dnia.

Arabia Saudyjska, używająca kalendarza muzułmańskiego również do celów oficjalnych, posługuje się wzorem matematycznym do ustalania początku miesiąca, co pozwala na generowanie kalendarzy z wyprzedzeniem. Do celów religijnych jest jednak używany kalendarz oparty na obserwacjach.

Święta narodowe

Najważniejsze indyjskie święta narodowe to obchodzona 15 sierpnia rocznica uzyskania niepodległości (1947) oraz obchodzona 26 stycznia rocznica proklamowania republiki (1950). W styczniu świętowana jest jednocześnie rocznica ogłoszenia deklaracji niepodległości (1930). W czasie świąt państwowych wszystkie sklepy i urzędy są zamknięte.

W Dzień Niepodległości (15 sierpnia) Z bastionów Lahore Gate w Czerwonym Forcie w Delhi urzędujący premier Indii wygłasza orędzie do zgromadzonych na wielkim placu obywateli.

W Dzień Republiki (26 stycznia) organizowana jest wspaniała, przyjmowana przez głowę państwa parada, która jest okazją do zaprezentowania zróżnicowanej indyjskiej kultury i militarnej potęgi. W New Delhi po szerokim bulwarze Rajpath, od siedziby Prezydenta Indii do Bramy Indii, paradują liczne regimenty wojska w odświętnych mundurach armii indyjskiej, marynarki wojennej i sił powietrznych oraz jedyny w swoim rodzaju kontyngent na wielbłądach sił ochrony pogranicza. W 2015r. w paradzie po raz pierwszy uczestniczyły trzy kontyngenty wojskowe, w skład których wchodziły wyłącznie kobiety. W paradzie uczestniczą także liczne grupy taneczne oraz uczniowie szkół. Dla publiczności przygotowuje się tysiące miejsc siedzących.

Co roku w obchodzach Dnia Republiki bierze udział gość honorowy, którym jest głowa państwa, z którym Indie utrzymują szczególnie bliskie stosunki. W 1977r. gościem honorowym był reprezentujący Polskę I Sekretarz KC PZPR - Edward Gierek. W 2015r. rolę tę po raz pierwszy spełnił prezydent USA - Barack Obama.

Święto Republiki jest także okazją do przyznania najwyższych odznaczeń wojskowych i cywilnych.

Obchody Dnia Republiki kończą się 29 stycznia wieczorem na Vijay Chowk paradą orkiestr wojskowych i uroczystym capstrzykiem z udziałem prezydenta Indii.

Parada z okazji Dnia Republiki - Delhi - 26.01.2017

Trzecie święto narodowe Indii to Gandhi Dźajanti, obchodzone 2 października, w dniu urodzin Ojca Narodu Indyjskiego - Mahatmy Gandhiego (Mohandas Karamchand Gandhi). Gandhi w walce politycznej nieugięcie stosował zasadę niestosowania przemocy - ahinsa. Dla wielu stał się symbolem właśnie takiej walki. W 2007r. ONZ ustanowiło dzień jego urodzin Międzynarodowym Dniem Bez Przemocy.

W dniu urodzin Gandhiego, czule zwanego Bapu, co w języku hindi oznacza "czcigodny ojciec", wielu Indusów gromadzi się na satsang, wspólnie się modląc i śpiewając bhadźany, w tym ulubiony przez Gandhiego Raghupati Raghava Raja Ram. Składane są kwiaty, zapalane świece przed pomnikami i fotografiami Gandhiego.

Ponadto w Indiach obchodzi się "państwowo" Dzień Dziecka, a także Dzień Nauczyciela, Dzień Matki, Dzień Ojca, Dzień Rodziców, Dzień Babci i Dziadka.

Święta hinduskie

Mówi się dość często, że hindusi świętują wszystko - narodziny bogów, zwycięstwa bogów, małżeństwa bogów, nowy rok, nowe miesiące, pełnie Księżyca, nów, zbiory, urodziny, inicjacje, małżeństwa, zgony, rocznice. Każde z tych zdarzeń jest powodem do muzyki, tańca, procesji i każde staje się świętem religijnym. Przyczyny tego leżą głęboko w pochodzeniu hinduizmu jako religii organicznej, której zwolennicy uznają, że wszystko, ożywione i nieożywione, posiada aspekt boskości.

Oprócz powszechnie obchodzonych festiwali istnieją inne, które są świętowane w poszczególnych społecznościach lub na konkretnych obszarach geograficznych. Czasami wersję tego samego święta obchodzi się pod różnymi nazwami w różnych regionach. Przy tak wielu świętych dniach i ponad dwudziestu najważniejszych hinduskich festiwalach kalendarz wydaje się zapełniony, ale tak nie jest. Istnieje wyraźny sezon festiwalowy od końca sierpnia do grudnia.

Lohri

Lohri to święto o charakterze dożynkowym, obchodzone głównie w Pendżabie oraz miejscowościach północnych Indii, w których zamieszkują skupiska Pendżabczyków. Festiwal Lohri przypada w miesiącu pausza (grudzień/styczeń). Jest to szczególnie szczęśliwy dzień dla par, które świętują po raz pierwszy po ślubie oraz rodzin, obdarzonych synem. Dzieci zaczynają dzień od chodzenia po sąsiednich domach, śpiewając przy tym pieśni sławiące Dulha Bhatti - pendżabskiego Robin Hooda, który okradał bogatych i pomagał ubogim. W zamian otrzymują słodycze i drobne podarki, czasami pieniądze. Wieczorem świętujący gromadzą się wokół wielkich ognisk, śpiewając specjalne pieśni na tę okazję, a to, co zebrały dzieci, jest rozdawane wśród celebrujących lub palone w ogniu.

Makar Sankranti

Makar Sankranti to święto obchodzone w dzień, w którym Słońce przechodzi na północną półkulę. W przeciwieństwie do innych świąt w Indiach, których data obliczana jest na podstawie kalendarza księżycowo - słonecznego samwatsara, Makar Sankranti wypada zawsze 14 stycznia. Dzień ten uważany jest za jeden z najbardziej pomyślnych w roku. Święto związane jest z kultem Słońca oraz boginią mądrości Saraswati. Słowo makara oznacza znak koziorożca, sankranti to dosłownie "przejście" (chodzi o przejście Słońca w nowy znak zodiaku). W ciągu roku jest więc dwanaście momentów określanych jako sankranti, zaś przejście w znak koziorożca jest szczególnie ważne, gdyż rozpoczyna sześciomiesięczny pomyślny okres, sprzyjający osiąganiu życiowych celów. Święto obchodzone jest w całych Indiach pod różnymi nazwami, np. w Tamil Nadu odpowiada mu Pongal.

Sposób świętowania może się znacznie różnić w zależności od regionu i kraju. Do najbardziej rozpowszechnionych tradycji należy puszczanie latawców, dekorowanie krów oraz rytualne karmienie zwierząt.

Pongal

Pongal to święto o charakterze dożynkowym, obchodzone w indyjskim stanie Tamil Nadu oraz w społecznościach tamilskich na całym świecie. Trwa cztery dni - drugi dzień (Pongal, Thai Pongal), najważniejszy, przypada na pierwszy dzień tamilskiego miesiąca thai (styczeń/luty). Nazwa "pongal" znaczy dosłownie "wykipieć" i nawiązuje do garnka, w którym gotuje się świąteczne danie. W dzień Pongal bóg Słońca, Surja, jest czczony poprzez gotowanie na świeżym powietrzu wielkiego garnka ryżu z niedawnych zbiorów, z mlekiem i cukrem palmowym. Kiedy danie się przelewa, wszyscy zbierają się wokół i krzyczą pongal-oh-pongal. Miejsce gotowania jest tradycyjnie dekorowane trzciną cukrową, korzeniami kurkumy oraz rangoli z mąki ryżowej (dekoracja z kolorowego piasku lub innych produktów, najczęściej tworzona przed wejściem do domów).

Thaipusam

Thaipusam to święto hinduistyczne, obchodzone w południowych Indiach, zwłaszcza przez społeczność tamilską oraz w Malezji i Singapurze. Wypada podczas pełni Księżyca podczas tamilskiego miesiąca thai (styczeń/luty) i związane jest z narodzinami boga wojny Murugana, młodszego z synów Śiwy i Parwati. Odbywają się tego dnia liczne procesje, podczas których widać umartwiających się ochotników. Formą modlitwy jest niesienie symbolicznych ciężarów kavadi. Podczas obchodów święta wykonywany jest taniec kavadi attam.

Gaura Purnima

Gaura Purnima ("pełnia złotego księżyca") to hinduistyczne święto religijne tradycji gaudija wisznuizmu, upamiętniające pojawienie się (narodziny) Ćajtanji Mahaprabhu w 1486r., XVI-wiecznego świętego, duchownego, mistyka i reformatora hinduizmu, uznawanego za awatara Kryszny i Radhy. Święto obchodzone jest w miesiącu phalguna (luty/marzec). Nazwa nawiązuje do okoliczności urodzin Ćajtanji, które miały miejsce podczas pełni Księżyca oraz do złocistego koloru jego skóry. Uroczystości poprzedza post oraz śpiewanie mantr, a ucztowanie i zabawa zaczyna się od chwili wzejścia Księżyca. Święto jest szczególnie uroczyście obchodzone w Bengalu Zachodnim, a zwłaszcza w Majapur i w Nawadwipie - miejscu urodzenia Ćajtanji. Na Zachodzie jest popularyzowane głównie przez ruch Hare Kryszna.

Bihu

Bihu to trzy najważniejsze festiwale w stanie Assam w północno - wschodnich Indiach, przy czym każdy z nich reprezentuje inny etap pracy na roli.

Rongali Bihu, obchodzone w połowie kwietnia, stanowi początek żniw, a także pierwszy dzień Nowego Roku według kalendarza hinduskiego. Ze wszystkich trzech to święto obchodzone jest najbardziej uroczyście. Trwa pięć dni. Pierwszego dnia - Goru Bihu - krowy są myte, smarowane kurkumą i czczone. Drugiego dnia - Manuh Bihu - okazuje się szacunek do starszych, wręczając im prezenty, np. tradycyjne, assamskie, ręcznie tkane ręczniki bawełniane czy chustki. Trzeciego dnia - Husori Bihu - starszyzna wioski przechodzi z jednego do drugiego gospodarstwa domowego, śpiewając okolicznościowe pieśni i wykonując tańce, błogosławiąc domowników na nadchodzący rok. Czwarty dzień - Fat Bihu - jest czasem wesołości i ucztowania. Piątego dnia - Mukoli Bihu - młodzi, nieżonaci mężczyźni i niezamężne kobiety w tradycyjnych strójach ze złotego jedwabiu wykonują tańce na otwartych polach. Uroczystości są zdecydowanie bardziej skromne, choć nie brakuje biesiad oraz wspólnych zabaw i gier.

Kongali Bihu, obchodzone w październiku, oznacza zakończenie procesu wysiewania i nawożenia roślin.

Bhogali Bihu, obchodzone w połowie stycznia, oznacza koniec żniw i świętowanie rolników za ich żmudne wysiłki przez cały rok. Zwyczaje i tradycje obejmują przede wszystkim modlitwy w poszukiwaniu błogosławieństwa na rok następny, rytualne palenie specjalnie zbudowanych szałasów, sprzątanie gospodarstwa domowego, zakładanie nowych ubrań, wymianę słodyczy, śpiewy i tańce, gry i zabawy, np. walki kogutów i bawołów. Bhogali Bihu jest równoważne z Makar Sankranti i Pongal, a jego nazwa pochodzi od słowa bhog - odżywianie.

Wasantapańćami

Wasantapańćami (również Wasant Pańćami, Basant Panchami, Śri Pańćami, Saraswati Pudźa) to święto związane z kultem Saraswati, bogini nauki, sztuki i muzyki, uważane za jej urodziny. Obchodzone jest corocznie w piątym dniu (pańćami) miesiąca magha (styczeń/luty) lub phalguna według kalendarza bengalskiego, uważanego za pierwszy dzień wiosny, stąd wasant - "wiosna". Dominującym kolorem jest basanti (żółty) jako kolor stroju bogini, wystroju domów, ubioru ludzi oraz specjalnych potraw i słodyczy przygotowanych na tę okazję z użyciem szafranu. W tym dniu licznie odwiedza się świątynie, ofiarując bóstwom żółte kwiaty i prasadam. Szkoły i uczelnie organizują specjalne modlitwy na cześć bogini Saraswati, studenci proszą ją o błogosławieństwo, dzieci uczą się pierwszych słów, co oznacza początek okresu nauki. Tradycyjnie puszcza się latawce, a w Ferozepur w Pendżabie odbywa się słynny festiwal latawca. Święto symbolizuje koniec zimy i początek wiosny, początek szczęścia i radości. Tego dnia czci się również Kama, boga miłości, a także wznosi się modlitwy do boga Słońca i bóstw związanych z Gangesem.

Holi

Holi (również Festiwal Kolorów) to hinduistyczne święto radości i wiosny, obchodzone przeważnie w dniu pełni Księżyca w miesiącu phalguna (luty/marzec). Święto obserwuje się przede wszystkim w Indiach, Nepalu i innych regionach świata wśród populacji Indusów lub osób pochodzenia indyjskiego. W ostatnich czasach festiwal stał się popularny w niektórych częściach Europy i Ameryki Północnej jako święto miłości i kolorów wiosny.

Na północy Indii obchody Holi upamiętniają bohaterstwo Kryszny, który odniósł zwycięstwo nad Putaną, żeńskim Asurą. W stanie Madhya Pradesh zwyciężonym przeciwnikiem Kryszny jest gigant Nathurama. Według innych mitów Holi to rocznica śmierci w płomieniach stosu ogniowego Holiki, która podstępnie próbowała uśmiercić poprzez spalenie Prahladę, gorliwego wielbiciela Wisznu, dlatego pierwszego dnia Holi palone są ogniska zwane holika, gdzie ludzie zbierają się, żeby śpiewać i tańczyć. Drugiego dnia święta, zwanego Dhulandi, odbywa się karnawał kolorów. Uczestnicy odgrywają pościg, polegający na wzajemnym obrzucaniu się i wylewaniu na siebie kolorowych farb, sproszkowanych lub z wodą, podobnie jak podczas polskiego śmigusa - dyngusa. Proszek tradycyjnie był wytwarzany z roślin kwitnących na wiosnę, a współcześnie wytwarza się go przemysłowo. Odwiedza się przyjaciół, rodzinę i wrogów, żeby podzielić się radością oraz przysmakami tego święta, wybaczyć sobie błędy z przeszłości i zapomnieć innym wyrządzone krzywdy.

Na południu Indii Holi patronuje Kama. Tradycja głosi, że tego dnia Kama został spopielony poprzez siddhi z adźńa ćakry Śiwy, patrona joginów, medytującego na himalajskiej górze Kajlas. Aby przypomnieć ból i smutek bogini Ratri po utracie męża, kobiety w niektórych rejonach śpiewają pieśni pogrzebowe. Podczas Holi popularne są również ofiary z drzewa Aśoki o czerwonych kwiatach, symbolizujących boga Kamę i miłość fizyczną. Hinduizm ludowy wyróżnia podczas obchodów Holi zwyczaj śpiewania piosenek o erotycznych treściach.

Mahaśiwaratri

Mahaśiwaratri (również Śiwaratri), czyli Wielka Noc Śiwy, to święto hinduskie, przypadające czternastego dnia księżycowego miesiąca phalguna (luty/marzec). Święto obchodzone jest w bezksiężycową noc. Dla wyznawców Śiwy jest to najważniejsze święto w roku, honorujące dobroć i moc boga.

Obchody rozpoczynają się wcześnie rano uroczystą kąpielą, nałożeniem nowych ubrań i wykonaniem znaku na czole popiołem, pozostałym po ogniskach ze święta Holi. Później odprawia się w domu pudźa lub idzie do świątyni, by uczestniczyć w uroczystościach. Podczas ceremonii domowej posążki boga są dekorowane liśćmi bilwa, kwiatami i wieńcami. Tego dnia w pięknie wystrojonych świątyniach Śiwy odprawiane są specjalne pudźa, połączone z rytuałem abhiszeka, z wykorzystaniem mleka, ghi, cukru, miodu, wody i pasty z drzewa sandałowego. Kapłan intonuje mantry, wielbiciele składają modlitwy do bóstwa, często ofiarują świątyni kadzidełka, liście bilwa i girlandy z kwiatów drzewa palaś, które są składane pod Śiwalingamem. Świętujący pozostają w świątyni całą noc, śpiewają bhadźany i mantry, kierują modlitwy do Śiwy.

Dzień i noc naznaczone są rygorystycznym postem. Dieta składa się z owoców i napojów, w tym herbaty, mleka i kawy, jako pożywienia na cały dzień. W ciągu nocy można jedynie pić herbatę. Post zostaje przerwany dopiero o świcie poprzez jedzenie prasadam, ofiarowanego bogu w nocy.

Lingam udekorowany liśćmi bilwa

Navratri

Navratri (również Durga Pudźa) to największe święto hinduskie ku czci bogini Durga. Naav znaczy "dziewięć", ratri - "noc", zatem navratri oznacza "dziewięć dni". Święto obchodzone jest dwa razy w roku - w miesiącu ćajtra (marzec/kwiecień) jako Ćajtra Navratri oraz w miesiącu aświna (wrzesień/październik) jako Durga Pudźa. Dokładna data jest wyznaczana na podstawie tradycyjnego bengalskiego kalendarza lunarnego. Połowa miesiąca, podczas której wypada, nazywana jest debi pokkho ("dwa tygodnie bogini").

Święto ma szczególne znaczenie w Gudżaracie i Bengalu Zachodnim, z największym rozmachem jest obchodzone w Kalkucie.

Istnieje wiele legend wyjaśniających ustanowienie święta, wszystkie są związane z Śakti, boginią Matką. Każdy z dziewięciu dni poświęcony jest jednej z jej dziewięciu form. Pierwsze trzy dni Navratri są poświęcone Durga, bogini wojowniczce, ubranej w czerwień, siedzącej na lwie. Czczone są jej różne inkarnacje - Kumari, Parwati i Kali, reprezentujące trzy klasy kobiecości - dziewczynkę, młodą dziewczynę i dojrzałą kobietę. Kolejne trzy dni są poświęcone Lakszmi, bogini dobrobytu i pokoju, ubranej w złoto i siedzącej na sowie. Ostatnie trzy dni są poświęcone Saraswati, bogini sztuki i wiedzy, ubranej w biel i siedzącej na białym łabędziu.

We wszystkie dni odbywają się ceremonie pudźa, wyznawcy modlą się, śpiewają mantry na cześć bogini, recytują hymny religijne i święte teksty związane z boginią Durga, medytują. Ważnym elementem obchodów jest post, trwający przez wszystkie dni, wolno spożywać owoce, mleko i jego przetwory. Odbywają się nocne uroczystości, podczas których wykonywane są rytualne tańce, różniące się w zależności od regionu. W uroczystościach w miesiącu aświna główny rytuał polega na umieszczeniu posążków lub obrazów bogini w domach i specjalnie budowanych pawilonach - świątyniach, zwanych pandal, gdzie wyznawcy ofiarują bogini girlandy z kwiatów gurhal (hibiskusa).

Dziewiąty dzień jest znany jako Mahanavami. Tego dnia w wielu częściach kraju odbywa się ceremonia, w której dziewięć młodych dziewcząt, które nie osiągnęły jeszcze stadium dojrzewania, symbolizuje dziewięć form bogini Durgi. W czasie ceremonii na znak szacunku dla bogini myje się dziewczynkom stopy, a na koniec pudźa otrzymują nowe ubrania od wielbicieli.

Uwieńczeniem dziewięciu dni obchodów Navratri w miesiącu aświna jest dzień dziesiąty, nazywany Dasara (dasara - "dziesiąty dzień" miesiąca według lunarnego kalendarza) lub Vijayadashmi (vijay - "zwycięstwo", dashmi - dziesiąty dzień). To jedno z najważniejszych świąt w hinduizmie, obchodzone w całych Indiach oraz w Nepalu. Na północy Indii najczęściej jest interpretowane jako święto zwycięstwa Ramy nad demonem Rawana i uratowania żony Sity, w Karnatace świętuje się zwycięstwo bogini Ćamundy (lokalna odmiana Durgi) nad demonem Mahiszasura, które zgodnie z miejscową tradycją miało miejsce w pobliżu Maisuru (drugie co do wielkości miasto w południowej części Indii, w stanie Karnataka). Tak czy inaczej oznacza zwycięstwo dobra nad złem. Zwyczaje związane z obchodami tego święta znacznie różnią się w zależności od regionu. W Bengalu Zachodnim posągi bogini Durga są zanurzane w pobliskiej rzece lub jeziorze. Na Północy wystawiane są inscenizacje Ramajany, gdzie momentem kulminacyjnym jest wystrzelenie zapalonej strzały przez aktora, grającego postać boga Rama, w kierunku podobizny Rawana, która staje w ogniu, a następnie wybucha. W Mysore maszerują wspaniałe procesje słoni, koni, wozów i przebranych uczestników, a pałac jest oświetlony przez cały miesiąc. Praktycznie wszędzie pali się kukły Rawana, jego syna Meghnatha i brata Kumbhkarana. W wielu miejscach w kraju organizowane są kolorowe targi i wystawy. Dzień uważany jest za pomyślny na rozpoczęcie formalnej edukacji dzieci (vidya aarambham) czy nauki jakiejkolwiek formy sztuki, np. muzyki i tańca.

Ugadi

Ugadi (również Yugadi) jest jednym z najważniejszych świąt hinduistycznych, związane z bogiem Brahmą, który ponoć tego właśnie dnia stworzył świat i wszystkie formy życia. Nazwa pochodzi od dwóch słów sanskryckich: juga - "epoka" i adi - "początek", co łącząc oznacza "początek nowej ery". Dzień, w którym święto jest obchodzone, jest początkiem nowego roku według hinduskiego kalendarza księżycowo - słonecznego, czyli pierwszym dniem miesiąca ćajtra (marzec/kwiecień).

Kilka dni lub tydzień przed Ugadi skrupulatnie sprząta się swoje domy i kupuje nowe ubrania oraz przedmioty, potrzebne w uroczystościach. Dzień Ugadi zaczyna się od rytualnej kąpieli z użyciem oleju i modlitw. Należy udekorować dom rangoli i liśćmi mango, co przynosi dobre wieści i dobre samopoczucie w nowym roku. Obowiązkowe są wystawne uczty, obejmujące całą dalszą rodzinę. Istnieje tradycyjna potrawa noworoczna, zwana ugadi pańćadi w telugu i bevu bella w kannada, do której wykorzystuje się składniki o sześciu różnych, symbolicznych smakach. Resztę dnia stanowią prognozy na Nowy Rok, śpiewanie mantr, literackie spotkania i poetyckie recytacje, muzyka i klasyczne tańce w godzinach wieczornych.

Ugadi jest oficjalnym Nowym Rokiem w stanach Karnataka i Andhra Pradesh, a pod innymi nazwami występuje w wielu innych stanach Indii, np. w stanie Maharasztra pod nazwą Gudhi Padwa, w Pendżabie - Baisakhi, w Kerali - Vishu, w Sindhu - Ćeti Ćand, w Tamil Nadu - Puthandu.

Gudhi Padwa

Gudhi Padwa w stanie Maharasztra to święto o charakterze noworoczno - wiosennym. Gudhi to "sztandar Brahmy", będący znakiem zwycięstwa, natomiast słowo padwa pochodzi od sanskryckiego pratipada, czyli pierwszego dnia po nowiu. Święto wyznacza sadhe tin muhurta (trzy-i-pół-dniowy) pomyślny okres, jeżeli chodzi o rozpoczynanie nowej działalności. Dzień ten powinno zacząć się od zjedzenia gorzko - słodkiego liścia, pąka lub kwiatu drzewa nim. Czasami liście te są zmielone na pastę razem z brązowym cukrem z trzciny cukrowej, adźwanem (nasiona kminku indyjskiego, rośliny carum coptica) i sokiem owoców tamaryndu. Spożywa się również śrikhand (deser jogurtowo - owocowy). Przed wejściem do domów wykonuje się rangoli o skomplikowanych wzorach i wiesza wysoko gudhi.

Vishu

Vishu to święto obchodzone w indyjskim stanie Kerala, a także w Tamil Nadu oraz w okręgu Tulu Nadu w stanie Karnataka, gdzie jest znane pod nazwą Bisu. Święto wyznacza pierwszy dzień roku według kalendarza keralskiego i wypada w miesiącu medam po wiosennym zrównaniu dnia z nocą. W kalendarzu gregoriańskim odpowiada mu dzień 14 kwietnia. Vishu jest astrologicznym dniem nowego roku w Kerali, pomimo że oficjalny nowy rok wypada w miesiącu chingam (sierpień/wrzesień).

Charakterystycznym elementem święta jest vishukkani - rytualna kompozycja darów ofiarnych, składająca się z przedmiotów przynoszących szczęście, takich jak: ziarna ryżu; płótno; żółty ogórek kani vellarikka; liście betelu; orzech areki (rodzaj palmy); metalowe lustro aranmula kannadi; żółte kwiaty konna (gatunek drzewa, uważanego za narodowe drzewo Tajlandii oraz drzewo stanu Kerala); teksty świętych ksiąg, zwłaszcza Ramajany; monety w cynowym naczyniu, zwanym uruli; zapalona lampka nilavilakku; niekiedy też złoto i pieniądze. Kompozycję układa się poprzedniego wieczoru, zaś zwyczaj wymaga, aby w dzień Vishu o świcie podejść z zamkniętymi oczami do pomieszczenia z vishukkani tak, żeby było pierwszą rzeczą, jaką się tego dnia zobaczy.

Rama Nawami

Rama Nawami to święto hinduskie, wypadające według kalendarza księżycowego w nawami (dziewiąty dzień) śukla paksza (jasnej połowy) miesiąca ćajtra (marzec/kwiecień). Stanowi zakończenie dziewięciodniowego okresu świątecznego Navratri. Upamiętnia narodziny boga Rama, stąd alternatywna nazwa święta: Rama Dźajanti. Mówi się, że Rama jest nie tylko bogiem, ale także idealnym przykładem dla człowieka - jest uważany za potężnego króla, idealnego syna i brata, kochającego męża i wspaniałego ojca.

Z okazji Rama Nawami wszyscy wielbiciele Ramy oddają mu cześć przede wszystkim w gronie rodzinnym. Pudźa, mająca miejsce wczesnym rankiem, zaczyna się od ustawienia posążków lub obrazów Ramy, jego brata Lakszmany, żony Sity oraz ich wiernego towarzysza Hanumana. Instalacja jest oświetlona i udekorowana, palą się kadzidełka. Następnie składa się ofiarę, m.in. z ryżu, wody, kwiatów, słodyczy. Wszyscy wielbiciele zostają spryskani wodą święconą na znak błogosławieństwa i pomyślności od boga. Na koniec spożywa się prasadam. Przez cały dzień w świątyniach opowiadane są kuplety z Ramajany i Ramcharitmanas (XVI-wieczny poemat autorstwa indyjskiego poety Goswami Tulsidas). Śpiewane są bhadźany i mantry, intonowane jest imię boga.

Ważnym elementem święta jest post. Tego dnia dopuszcza się spożywanie ziemniaków, warzyw korzeniowych, owoców, mleka, twarogu, herbaty i kawy, ale nie wolno używać niektórych przypraw oraz cebuli i czosnku. W niektórych regionach obowiązuje dieta bezwodna.

Największe uroczystości odbywają się w Bhadraćalam (Andhra Pradesh), Rameswaram (Tamil Nadu) i Ayodhyi (Uttar Pradesh), uważanym za miejsce narodzenia boga Rama. W Ayodhyi i innych miejscowościach północnych Indii ze świątyń wyruszają barwne procesje. Na ich czele jedzie bogato ozdobiony wóz, na którym siedzą postaci Ramy, Lakszmany, Sity i Hanumana. Uczestnicy procesji idą przez całe miasto, intonując imię boga.

Akshaya Tritiya

Akshaya Tritiya przypada na trzeci dzień śukla paksza (jasnej połowy) miesiąca wajśakha (kwiecień/maj). Święto znane jest również pod nazwami Akha Teej lub Navanna Parvam. Akshaya w sanskrycie znaczy "nigdy nie maleje" lub "niewyczerpane". Festiwal stanowi celebrację przekonania, że każde znaczące przedsięwzięcie lub dobry uczynek powrócą z upływem czasu w coraz większym stopniu. Odbywają się specjalne pudźa, kąpiele w świętych rzekach, ofiary z jęczmienia wrzucanego do ognia, polewanie posążków bogów wodą tulasi. Dzień uważany jest za pomyślny na zawieranie małżeństw i podejmowanie nowych przedsięwzięć. W wielu regionach święto naznaczone jest różnymi akcjami charytatywnymi. W Radżastanie organizuje się puszczanie latawców. W stanie Maharashtra mężatki organizują w domach spotkania towarzyskie z udziałem innych kobiet i krewnych. Gospodyni częstuje orzechami, orzechami kokosowymi, słodyczami, sokiem z mango, rozdaje bransoletki, kwiaty, liście betelu i inne drobne podarki. W stanie Orisa ważnym aspektem dnia jest zakup i noszenie złotej i srebrnej biżuterii, na wsiach czci się Matkę Ziemię orząc i siejąc nowe uprawy.

W tym dniu czci się wielu bogów i boginie, każdego z różnych powodów; Ganeśa dla pomyślności podejmowanych przedsięwzięć, Kryszna dla zbawienia, Śiwa dla zdrowia i szczęścia, Lakszmi dla bogactwa.

Wat Purnima

Wat Purnima to święto obchodzone w indyjskim stanie Maharashtra podczas pełni Księżyca, przypadającej w miesiącu dźjesztha (maj/czerwiec). Zamężne kobiety dokonują obrzędu wat sawitripudźa w celu zapewnienia swym mężom długiego życia. Symbolicznie okrążają 108 razy drzewo wat, niekiedy także pipal, obwiązując je przy tym bawełnianą nitką. Drzewo wat symbolizuje długie życie, zaś nitka, o ile jest pojedyncza - jego kruchość.

Obwiązanie grubego pnia drzewa 108 razy nawiązuje do mitu o Sawitri, która nieustępliwie błagała boga śmierci Yama, by nie zabierał jej męża. Zabierając go, bóg zgadzał się na różne łaski w zamian za męża, m.in. obiecał zdrowie dla jej rodziny. Podażając za nim do Krainy Śmierci, tuż przed bramą Sawitri poprosiła boga, by dał jej syna, a gdy się zgodził, zwróciła mu uwagę, że bez męża to niemożliwie. Yama musiał ustąpić i zwrócił Sawitri męża.

Ratha Jatra

Ratha Jatra (również Ratha Yatra lub Chariot Festiwal) to hinduski festiwal, związany z bogiem Jagannath (forma Kryszny), odbywający się drugiego dnia śukla paksza (jasnej połowy) miesiąca aszadha (czerwiec/lipiec). Festiwal, pierwotnie organizowany w Puri w Indiach, upamiętnia podróż Kryszny, Balaramy i Subhadry z Dwarki na pola Kurukszetra.

W ramach Ratha Jatra posągi bogów Kryszny i Balaramy oraz bogini Subhadry w ogromnych, bogato zdobionych wozach są wiezione przez ulice Puri, zwane Badadanda, do świątyni Gundicha, znajdującej się w odległości 2 km od ich świątyni i pozostają tam przez dziewięć dni, po czym wracają do swojej świątyni. Droga powrotna jest znana jako Bahuda Jatra. Wozy, zwane ratha, mają wysokość około 14 m. Są budowane na nowo każdego roku tylko z określonego gatunku drewna.

Jest to jedyny dzień, kiedy wielbiciele, którzy nie mają wstępu do pomieszczeń świątynnych - nie-hindusi i cudzoziemcy - mogą oglądać bóstwa. Podczas festiwalu wielbiciele z całego świata zjeżdżają do Puri ze szczerą chęcią pomocy, by z kapłanami ciągnąć wozy za pomocą lin. Uznają to za pobożny uczynek i wręcz ryzykują życie w wielkim tłumie. W czasach kolonialnych chrześcijańscy misjonarze rozgłaszali pogłoski, jakoby fanatyczni krysznaici rzucali się pod koła wozów w celu osiągnięcia wyzwolenia. W rzeczywistości dochodziło wielokrotnie do tratowania ludzi w gigantycznym tłumie, jaki gromadził Ratha Jatra.

Ogromnym procesjom towarzyszy dźwięk bębnów i trąbek. Miliony wielbicieli z całego kraju i zza granicy gromadzą się w Puri podczas tej dorocznej imprezy. Jest ona również transmitowana na żywo w wielu indyjskich i zagranicznych kanałach telewizyjnych. Na Zachodzie Ratha Jatra organizowana jest przez Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny i społeczności hinduskie. Od 2009r. Świątynia Nowe Nawadwip we Wrocławiu zapoczątkowała organizowanie pierwszych w Polsce Festiwali Wozów (Ratha Jatra). Odbywają się w lipcu lub sierpniu.

Od prawej: Nandighosha - "ratha" Kryszny, Darpadalana - "ratha" Subhadry i Taladhwaja - "ratha" Balaramy, zaparkowane na zewnątrz świątyni Gundicha w Puri przed rozpoczęciem Bahuda Jatra, 2015r.

Naga Pańćami

Naga Pańćami to jedno z najstarszych świąt hinduskich, wzmiankowane w Puranach, obchodzone piątego dnia (pańćami) miesiąca śrawana (lipiec/sierpień) podczas pełni Księżyca. Głównym elementem jest kult węży, zwłaszcza kobr (naga), hodowanych przy świątyniach. Kult naga był dość powszechny w Indiach w czasach przedaryjskich, później został włączony do hinduizmu. Współcześnie kult węży szczególnie kwitnie w Mysore, na ich część wznoszone są nawet świątynie.

Istnieje wiele legend związanych z Naga Pańćami. Jedna głosi, że w tym dniu, podczas uprawiania swojej ziemi, rolnik przypadkowo zabił jakieś młode węże. Matka tych węży zemściła się, gryząc i zabijając rolnika i jego rodzinę, z wyjątkiem jednej córki, która akurat modliła się do Nag. Ten akt oddania spowodował ożywienie rolnika i reszty jego rodziny. Od tamtej pory Naga Pańćami jest obchodzone w Indiach. Uważa się, że w nagrodę za kult węże nigdy nie ugryzą żadnego członka rodziny.

Inna legenda opowiada, jak młody Lord Kryszna grał z towarzyszami w pobliżu rzeki Jamuny, gdy piłka zaplątała się w gałęziach drzewa, pod którym, w rzece, mieszkał straszny wąż Kaliya. Kryszna na ochotnika wspiął się na drzewo, aby odzyskać piłkę i w pewnym momencie spadł do wody. Straszliwy wąż pojawił się, ale Kryszna skakał mu po głowie tak długo, aż wąż poddał się, a Kryszna wybaczył mu napaść i pozwolił odejść. Od tego czasu Naga Pańćami upamiętnia zwycięstwo Kryszny nad wężem Kaliya.

Obowiązki podczas Naga Pańćami opisują Gryhjasutry. Po całodniowym poście wierni udają się wieczorem do świątyni, składają cześć kobrom i ofiarują im mleko. Najważniejszym obrzedem jest sarpabali, ofiara kulek bali z maki jęczmiennej, składana na terenie danej miejscowości po stronie wschodniej. W tym dniu zabroniona jest orka na polu.

Raksha Bandhan

Raksha Bandhan to święto obchodzone w pełni Księżyca w miesiącu śrawana (lipiec/sierpień) przez wszystkie klasy społeczne w Indiach. Raksha znaczy "ochrona", a bandhan - "wiązanie".

W dniu Raksha Bandhan kobiety (siostry) budzą się rano, biorą kąpiel, wykonują mehendi (malowanie wzorów henną na rękach), ubierają tracycyjny strój, oferują modlitwy do boga, a następnie odwiedzają mężczyzn (braci), by zawiązać na ich prawych nadgarstkach rakhi (inaczej rakszasutra) - świętą nić, symbolizującą nierozerwalny związek między rodzeństwem. Przed zawiązaniem rakhi wykonują aarti, malują tilak na czole swojego brata. Podczas rytuału wiązania rakhi kobiety intonują specjalną mantrę i proszą mężczyzn o opiekę, a następnie ofiarowują im słodycze. Bracia w zamian dają siostrom jakiś prezent lub pieniądze oraz obiecują im pomoc i ochronę przed wszelkim "złem świata" przez całe życie, co jest ich religijnym obowiązkiem. Wedlug wierzenia, nić rakhi jest solidniejsza od stali i stała się amuletem, przekazywanym osobie bliskiej sercu oraz symbolem zaufania, przyjaźni, lojalności oraz wzajemnej pomocy.

Relationship (związek)

Affection (miłość)

Knitting together (wiązanie razem)

Him (Brother) & Her (Sister) (brat i siostra)

Interminably (nieskończoność)

Tradycyjnie rakhi wykonana była z jedwabnych nici, jednak z upływem czasu modne stały się inne wzory, np. z koralików, kwiatów, srebra lub złota, kamieni szlachetnych, a współcześnie istnieją nawet projektanci rakhi.

Choć Raksha Bandhan ma szczególne znaczenie dla braci i sióstr, jest obchodzone z wielką gorliwością i entuzjazmem przez całą rodzinę, zatem reprezentuje nie tylko więź rodzeństwa, ale także okazję do rodzinnych spotkań towarzyskich i ożywienia relacji.

Piękny zwyczaj wiazania rakhi nie dotyczy tylko i wyłącznie rodzeństwa czy osob złączonych więzami krwi, ale także przyjaciół, znajomych, wszystkich bratnich dusz bez względu na narodowość czy wyznawaną religię. Wśród młodych Indusów często panuje rywalizacja, bo im więcej mają przepasek na nadgarstku, tym więcej powodów do dumy z posiadania licznych sióstr, przyjaciół oraz pokrewnych dusz.

Zawiązywanie "rakhi"

Śri Kryszna Dźanmastami

Śri Kryszna Dźanmastami (również Dźanmastami, Śrikryszna Dźajanti, Śri Dźajanti, Krisznasztami, Gokulasztami) to celebrowane na terenie całych Indii obchody narodzin Kryszny, świętowane w drugiej połowie miesiąca śrawana (lipiec/sierpień) przez dwa dni, zwane Krishnashtami i Kalashtami, przy czym dzień pierwszy wypada w ósmym dniu po Raksha Bandhan. W pierwszym dniu powszechne jest wystawianie inscenizacji, zwanych Raslila, opowiadających o życiu Kryszny. Domy dekoruje się rangoli, powszechnym podczas większości świąt jako przynoszące szczęście i pomyślność. Tego dnia obowiązuje post, w niektórych miejscach ścisły (nirjal - "głód"), oznaczający całkowitą głodówkę, również bez wody, w innych mniej resrtykcyjny (phalahar), zezwalający na spożywanie owoców i mleka. Post zostaje przerwany dopiero po poświęceniu pożywienia Krysznie podczas uroczystości religijnych.

Właściwe ceremonie odbywają się w nocy pomiędzy pierwszym a drugim dniem. Następuje całonocne czuwanie, upamiętniające narodziny Kryszny w celi więziennej w Mathurze i jego cudowne uratowanie przez natychmiastowe przeniesienie do rodziny zastępczej. O północy posążek Kryszny - dziecka jest "kąpany" w mieszaninie mleka, miodu, ghi i gangajal - świętej wody, umieszczony w kołysce, a następnie oddaje mu się cześć. Wyznawcy zbierają się przy kolebce, kołysząc ją śpiewają hymny, aarti, bhadźany i mantry, a na koniec obrzędu są mu ofiarowane specjalnie przygotowane artykuły spożywcze, przygotowywane przez cały dzień. Przygotowuje się dużo słodyczy, owoców i wiele produktów mlecznych, zwłaszcza masła, ulubionego pożywienia Kryszny w dzieciństwie. Jedzenie, jako prasadam, zostaje później rozdane pomiędzy zebranych.

W południowych Indiach wczesnym rankiem drugiego dnia na zewnątrz domu kobiety usypują z mąki ryżowej ślady dziecięcych stóp, zmierzających w stronę drzwi. To symbolizuje schronienie się boga w domu rodziców zastępczych. Po ablucjach i porannych modlitwach przerywany jest post i spożywane jest prasadam. Potem następuje południowa uczta, gromadząca całe rodziny, które raczą się głównie słodyczami z masła i mleka.

Dahi-Handi

Święto Dahi-Handi wiąże się też z obchodami narodzin Kryszny.

W Indiach północnych ma ono mniej rodzinny, a bardziej dewocyjny charakter. W miejscach, związanych z życiem boga (Vrindavan i Mathura), świątynie Kryszny są miejscem kilkudniowych, barwnych i hałaśliwych obchodów, podczas których wierni tańczą i śpiewają pieśni religijne. Inscenizuje się Raslila (popularna forma teatru ludowego), obrazujące jego miłość do Radhy, które to uczucie symbolizuje wzajemną miłość boga i jego wyznawców. Jest to jedyna okazja do takich inscenizacji, które wymagają szczególnej atmosfery duchowej i odcięcia się od materialnego świata.

W stanie Maharashtra święto Dahi-Handi koncentruje się na inscenizacjach scen z młodości Kryszny, gdy wspólnie z towarzyszami zabaw psocił w domach sąsiadów, zabierając im np. masło. Gliniane naczynia z masłem zawiesza się wysoko nad ziemią, a tłum rozbawionych młodych mężczyzn i chłopców, krzycząc Gowinda, Gowinda (jeden z tytułów Kryszny), tworzy "ludzką piramidę" i usiłuje stłuc naczynia.

W Bombaju i Punie grupy młodzieży, zwane Govinda Patak (Oddziały Kryszny) objeżdżają miasto ciężarówkami, usiłując przeszkodzić w tworzeniu "ludzkich piramid". Ta zabawa jest często formą rywalizacji o nagrody.

Ganeśćaturthi

Ganeśćaturthi (również Winajaka Chaturthi) przypada na czwarty dzień miesiąca bhadrapada (sierpień/wrzesień) i jest obchodzony jako dzień urodzin boga Ganeśa, który - według wierzeń - tego dnia obdarza swoich wielbicieli obecnością i błogosławieństwem. Przed festiwalem rozpoczynają się przygotowania w postaci lepienia z gliny, błota lub gipsu olbrzymich, artystycznie wykonanych figur boga. Święto rozpoczyna się instalacją posągów w domach i świątyniach. Figura Ganeśa jest niesiona w uroczystej procesji, prowadzącej przez punkty, w których ustawione są specjalnie zbudowane baldachimy, do rzeki, jeziora lub oceanu, gdzie w godzinach wieczornych odbywają się ceremonie pudźa, śpiewane są bhadźany i aarti, a na zakończenie ma miejsce uczta, przerywająca całodzienny post. Obchody kończy zanurzenie posągu w wodzie, któremu towarzyszy śpiew Ganapati Bappa Moraya.

W Karnataka mężatki modlą się też do Gauri, matki Pana Ganeśa, aby uzyskać błogosławieństwo na długotrwałe życie małżeńskie.

W Radżastanie wizerunek Ganeśa jest skąpany w czerwonym kumkum (proszek stosowany w ceremoniach religijnych) i ozdobiony wieńcem z czerwonych kwiatów. W wielu gospodarstwach domowych tuż przed wejściem umieszczona jest niewielka thali z haldi (kurkuma) i kunkum tak, aby odwiedzający mogli umieścić je na czołach i gardłach. Przygotowuje się laddu, które jest ofiarowane bogu i rozdawane jako prasadam.

Onam

Onam to największy festiwal o charakterze dożynkowym w indyjskim stanie Kerala. Jest obchodzony na początku pierwszego miesiąca kalendarza malajalam - chingam, co odpowiada bhadrapada (sierpień/wrzesień) w kalendarzu hinduskim. Święto związane jest z miejscową legendą o królu - demonie (Asura) Mahabali (Maveli), dlatego w wielu miejscowościach uliczne grupy teatralne odgrywają legendy z nim związane. Dla Onam typowe są również kumattikali (tańce w maskach), pulikali ("tygrysie" procesje uliczne), pappadam (smażone banany) spożywane codziennie na śniadanie.

Festiwal trwa dziesięc dni, z których każdy ma swoją nazwę i znaczenie.

Dzień pierwszy - Atham - zaczyna się wczesną kąpielą i modlitwami w miejscowej świątyni. Przed domami niezamężnych panien podwiesza się huśtawki ozdobione kwiatami oraz układają one skomplikowane aranżacje kwiatowe, zwane pukalam lub athapu. Odbywa się to na przyjęcie świętego ducha legendarnego króla Mahabali. W kolejnych dniach do kompozycji dodaje się więcej kwiatów i układa nowe wzory. Wybór kwiatów jest również ważną kwestią, na każdy dzień dla konkretnego bóstwa przeznaczone są konkretne kwiaty. Na zaznaczenie rozpoczęcia dziesięciodniowego festiwalu odbywa się wielka, majestatyczna procesja, zwana athachamyam, ze słoniami, muzyką i tańcem, prezentacją sztuki ludowej.

Drugiego dnia - Chithira - ludzie oferują swoje modlitwy, aby wyprosić boskie błogosławieństwa. Chłopcy organizują kwiaty dla dziewcząt, zajmujących się przeprojektowaniem pukalam, rywalizujących ze sobą o najlepszy projekt.

Dzień trzeci - Chothi lub Chodi - charakteryzuje się "szaleństwem" zakupów nowych ubrań, akcesoriów przydatnych podczas obchodów, prezentów dla krewnych i służby. Dziewczęta nadal układają pukalam, w rezultacie zwiększa ona średnicę i otrzymuje odświeżający, nowy projekt.

Dzień czwarty - Vishagam lub Visakam - przeznaczony jest na przygotowanie składników do wyszukanego posiłku, zwanego onasadya, na kulminacyjny, dziesiąty dzień. Prace nad pukalam trwają, ściągając wielu obserwatorów. Organizowane są też konkursy pomiędzy dziewczętami.

Piątego dnia - Anizham - na brzegach rzeki Pamba w Aranmulla odbywają się vallamkali - wyścigi długich łodzi, zwanych chundan vallams, obserwowane przez wielu turystów krajowych i międzynarodowych. Wioślarze ubrani są w tradycyjne stroje i turbany.

Dzień szósty - Triketta lub Thriketa - wypełniony jest programami kulturalnymi i spotkaniami towarzyskimi, organizowanymi przez różne towarzystwa kultury w całym kraju. Mogą w nich uczestniczyć wszyscy chętni, bez względu na klasę społeczną czy wyznawaną religię. Rząd Indii ogłosił Onam jako Krajowy Festiwal Kerala.

Dzień siódmy - Moolam - nie odznacza się żadnymi specjalnymi rytuałami, jednak atmosfera oczekiwania i podniecenia wzrasta wyraźnie, a pukalam zyskują najpiękniejsze kwiaty i charakter "wesołości".

Dzień ósmy - Pooradam - poświęca się na sprzątanie domów oraz odwiedzanie krewnych i przyjaciół, by wymienić świąteczne pozdrowienia i życzenia.

Dzień dziewiąty - Utradam lub Uthradam - jest przygotowaniem na przyjęcie ducha króla Mahabali. W niektórych regionach właściwe uroczystości Onam rozpoczynają się już tego dnia. W nayar tarawads (tradycyjnych, dużych rodzinach, dzielących wspólną kuchnię) najstarszemu członkowi rodziny, zwanemu karanavar, ofiarowuje się produkty rolne. Podarek zwany jest onakazhcha, a tradycja jest bardzo stara i ważna. Karanavar ofiarujących wita serdecznie i nagradza poczęstunkiem. Pukalam jest wzbogacana kolejnymi kwiatami.

Dzień dziesiąty - Thiruvonam - według wierzeń jest dniem, kiedy duch legendarnego króla Mahabali odwiedza stan Kerala. Obchody rozpoczynają się wcześnie rano sprzątaniem domu, kąpielą, założeniem nowych ubrań i uczestnictwem w specjalnych modlitwach, organizowanych w poszczególnych domach, a potem w miejscowych świątyniach. Wyjątkowy i największy ze wszystkich dni pukalam jest przygotowywany na przyjęcie Mahabali. Gliniane kopce w kształcie piramid, reprezentujące Wisznu i Mahabali, są umieszczane w przedniej części pukalam. Najstarszy członek rodziny ofiarowuje prezenty i nowe ubrania członkom rodziny. W całym stanie organizowane są różne wydarzenia kulturalne, tańce, gry, pokazy, fajerwerki. W południe spożywany jest onasadya, ściśle wegetariański, specjalny posiłek, składający się z 11-13 obowiązkowych dań i serwowany na liściu bananowca. Podczas jedzenia nie wolno używać sztućców. Dawniej onasadya składał się z 64 obowiązkowych potraw - osiem odmian każdego z ośmiu dań. W tym czasie trzy liście bananowe były podawane jeden pod drugim, aby pomieścić wszystkie potrawy.

Istnieją pewne rytuały, przeprowadzane w jedenastym i dwunastym dniu - odpowiednio Avittom i Chatayam lub Chathayam - jednak główne uroczystości odbywają się w dziesiątym dniu.

"Pukalam"

Karwa Chauth

Karwa Chauth obchodzone jest przez kobiety zamężne w północnych Indiach, dziewięć dni przed Diwali, cztery dni po pierwszej pełni następującej po równonocy jesiennej, w miesiącu karttika (październik/listopad). W tym dniu kobiety poszczą, modląc się o długie życie, dobrobyt i pomyślność swoich mężów oraz szczęśliwe pożycie małżeńskie. Kobiety niezamężne, które niebawem zamierzają wyjść za mąż, również mogą pościć w intencji przyszłych mężów.

Post rozpoczynają na długo przed wschodem słońca, około godziny 4-tej rano, rezygnując zarówno z jedzenia, jak i picia, nawet wody. Przed wschodem słońca mogą zjeść tyle, ile tylko zdołają.

Mimo, iż post jest jednym z najtrudniejszych, Karwa Chauth jest świętem wyczekiwanym przez cały rok, szczególnie przez młode mężatki, obchodzące święto po raz pierwszy, ubierające się w tym dniu w ślubny strój. Wszystkie poszczące kobiety zakładają stroje odświętne oraz rzeczy, które symbolizują i odzwierciedlają ich stan cywilny - biżuterię, bransoletki, robią mehendi, bindi. Modły składają do bogini Gauri. Gdy wzejdzie Księżyc, który zwyczajowo powinny zobaczyć przez sito, a następnie przez to samo sito spojrzeć na męża, mogą przyjąć pierwszy tego dnia kęs, najlepiej podany rękami męża. Dopiero wówczas mogą zacząć wspólny posiłek. Za utrzymanie postu kobiety otrzymują od mężów drogi prezent, najczęściej w postaci złotych bransoletek lub złotego naszyjnika.

Karwa Chauth w założeniu odzwierciedla radość, blask, jasność i szczęście w związku małżeńskim, jest symbolem niezachwianej wierności żony wobec męża, a także okazją dla zbliżenia się mężatki do teściów oraz do spotkań rodzinnych.

Diwali

Diwali (również Dipawali, w Nepalu także Tihar lub Swanti) to pięciodniowy festiwal, jedno z najważniejszych tradycyjnych świąt obchodzonych w całych Indiach. Dokładną datę rozpoczęcia obchodów wyznacza położenie Księżyca. Za idealny dzień uznaje się noc nowiu Księżyca w miesiącu karttika (październik/listopad).

Sanskryckie słowo dipawali oznacza "rząd lamp", od słów dipa - "lampa" oraz awali - "rząd" i odnosi się do lampek oliwnych z wypalanej gliny, zwanych diyas, które są zapalane w każdym domu i przed nim na powitanie Lakszmi, bogini szczęścia i dobrobytu. Lampki symbolizują zwycięstwo światła nad ciemnością, dobra nad złem. Oprawę święta wzbogacają rangoli, dekoracje kwiatowe i kolorowe fajerwerki. Diwali jest obchodzone z rozmachem, towarzyszą mu liczne imprezy kulturalne. Stanowi okazję do spotkania w gronie rodziny i przyjaciół, których obdarowuje się słodyczami.

Najsłynniejsza legenda, dotycząca obchodów Diwali, jest o księciu Ajodhji, Rama. Rawana, król Lanki, porwał Sitę, małżonkę Rama z dżungli, co wywołało wojnę i zakończyło się zwycięstwem Rama oraz uwonieniem Sity. Po przybyciu Rama do Ajodhji, na powitanie ukochanego księcia i jego żony, mieszkańcy zapalili w całym mieście i wszystkich domach mnóstwo lampek. Inne legendy mówią o pojawieniu się bogini Lakszmi, zwycięstwie Kryszny nad królem demonów Narakasurem, władcą prowincji na południu Nepalu cz też koronacji legendarnego cesarza Vikramaditya.

W niektórych regionach rytuały Diwali zaczynają się dwa dni wcześniej. Dzień zwany Agyaras poświęcony jest na przygotowanie przekąsek, słodyczy i prezentów. Dzień Wagh Baras świadczy o dużym znaczeniu kobiet w społeczeństwie. Kobiety w domu są czczone, kupują nowe ubrania i biżuterię.

Pierwszy dzień Diwali, powszechnie znany jako Dhanteras (również Dhantheran, Dhantrayodashi, Dhanwantari Triodasi, Yamadeepdaan, Asweyuja Bahula Triodasi), poświęcony jest Dhanvantari - wcieleniu Wisznu, lekarzowi bogów, bogini Lakszmi, bogowi śmierci Yama. Tego dnia, w zależności od regionu, mają miejsce różne rytuały. Domy i lokale użytkowe są odnowione i urządzone, wejścia ozdobione tradycyjnymi motywami rangoli, aby powitać boginię bogactwa i dobrobytu. Kupuje się nowe naczynia oraz złote i srebrne przedmioty. Gliniane lampki przy głównym wejściu do domu płoną przez całą noc, bogom ofiaruje się m.in. wodę, ryż, cukier palmowy i kwiaty. Jest też deepdaan, rytuał polegający na zapaleniu i puszczeniu na wodę lampek dla każdej osoby w rodzinie i przodków. W godzinach wieczornych odbywa się Lakszmi pudźa, śpiewa się bhadźany na cześć bogini, ofiaruje jej tradycyjne słodycze, czasami nasiona kolendry i cukier palmowy. W wioskach bydło jest obiektem czci, szczególnie krowy, uważane za wcielenie bogini Lakszmi, dlatego są też zdobione.

Drugi dzień, w zależności od regionu nazywany Choti Diwali, Narkachaturdashi, Roop ćaturdaśi, Kali Choudas, Mahanisha, Kali Pudźa, Divvela Panduga, Divili Panduga, w każdym indyjskim gospodarstwie domowym jest obchodzony z oświetleniem 5-7 głębokimi diyas w drzwiach i narożnikach. Przed wschodem słońca przygotowuje się specjalną pastę przez zmieszanie kunkum z olejem, symbolizującą krew i stosuje tą mieszaninę do wykonania znaków na czołach. Obowiązkowa jest rytualna kąpiel i medytacja. W południowych stanach Indii palona jest kukła Narakasura.

Dzień trzeci jest kulminacją obchodów i ten dzień jest właściwym Diwali. Towarzyszy mu wymiana słodyczy i eksplozje fajerwerków. Nazywany jest różnie. Diwali jest synonimem Lakszmi Pudźa, więc domy są oświetlone i ustrojone ku czci bogini Lakszmi, a kobiety odprawiają aarti dla swoich mężów, modląc się o długie życie. W Tamil Nadu, gdzie święto nazywane jest Karthigai Deepam lub Thalai Dipawali, sprząta się swoje domy i komponuje kolams (rangoli) w przedniej części domu, a także umieszcza kilka lamp na nim. Wśród sindhów (grupa etniczna z Sindh, prowincji Pakistanu) Diwali jest znane jako Diyari, również oni modlą się do bogini Lakszmi. W Gudżaracie, gdzie Diwali jest nazywane Badhausar, panuje przekonanie, że bogini Lakszmi odwiedza domy, które są dobrze oświetlone, więc są one dekorowane wieloma lampkami, kwiatami i papierowymi łańcuchami. Diwali jest określane jako Balindra Pudźa w wielu stanach południowych, gdzie o poranku odbywa się ceremonia pudźa i Krysznie ofiarowany jest olej. W części Andhra Pradesh święto Diwali jest znane jako Kaumudi Mahotsawam. Dźiniści nazywają święto Dewa Diwali, czczą tego dnia swojego założyciela Mahawira, domy i świątynie są oświetlone, recytuje się święte pisma. Kaszmirskim pandit (sanskrycki tytuł nadawany erudytom hinduistycznym, jak również indyjskim profesjonalistom w jakiejkolwiek dyscyplinie teoretycznej) festiwal światła jest znany jako Sukhsuptika, co dosłownie oznacza "sen o szczęściu".

Diwali oznacza także początek nowego roku obrotowego, więc wszystkie przedsiębiorstwa zakładają nowe księgi finansowe i "przedstawiają" je Lakszmi i Ganeśowi podczas Chopda Pudźan. Osoby zaangażowane w handlu i biznesie odprawiają pudźa swoich nowych ksiąg, co jest znane jako Sharda Pudźan.

Czwarty dzień obchodów przypada na pierwszy dzień nowego roku księżycowego. Jest obchodzony jako Nowy Rok i nazywany Bestawarsh lub Gudi Padawa. Rodziny świętują, ubierając się w nowe ubrania i biżuterię oraz odwiedzając krewnych lub celebrując dożynki. Jako Gowardhan Pudźa lub Annakoot dzień jest okazją, aby wielbić Pana Krysznę. Czwarty dzień jest również nazywany Warsha Pratipada lub Pratipad Padwana na pamiątkę koronacji Vikramaditya. W tym dniu wielu ludzi próbuje swego szczęścia w hazardzie, jest on postrzegany jako najbardziej pomyślny na rozpoczęcie jakiegokolwiek nowego przedsięwzięcia. W wielu hinduskich domach żony robią czerwony tilak na czole męża, odprawiają aarti, a mężowie podarowują im kosztowny prezent. Córki z mężami są zapraszani na specjalne posiłki. W Karnataka czwarty dzień obchodzony jest jako Bali Paadyami lub Bali Pratipada, upamiętniający wizytę króla Bali na Ziemi. Nazwa Muharat Pudźan związana jest z oddaniem czci księgom przez wszystkie ośrodki biznesowe, ale też książkom przez rodziny.

Piąty dzień Diwali jest powszechnie znany jako Bhai Dooj lub Bhatri Ditya i jest poświęcony świętym węzłom pomiędzy braćmi i siostrami. Jest to wielki dzień rodzinny, podczas którego siostry często poszczą i modlą się w intencji swoich braci. Występuje pod różnymi nazwami regionalnymi: Bhatri Ditya, Bhathru Dwithiya lub Yamadwitheya na pamiątkę odwiedzin Yamraja, boga śmierci, u swojej siostry Yamuny; w Bengalu - Bhai Phota; wśród społeczności mówiącej w języku marathi - Bhaubeej lub Bhaw-Bij; w Nepalu - Bhai Tika; w odległej wiosce Karnataka - Gorehabba, gdzie mieszkańcy m.in. grają w piłkę z krowiego łajna.

Wiśwakarma Pudźa

Wiśwakarma Pudźa, obchodzone we wszystkich częściach Indii, przypada pierwszego dnia miesiąca karttika (październik/listopad), czwartego dnia Diwali, czyli dzień po Diwali. W niektórych stanach święto jest również obchodzone w dniu 17 września każdego roku i nie zmienia się w zależności od terminów kalendarza księżycowego. Festiwal poświęcony jest Wiśwakarma, który według hinduskiej mitologii jest uosobieniem tworzenia i abstrakcyjną formą boga stwórcy, o którym mówi Rygweda. Uważa się go za "głównego architekta wszechświata", pierwowzór brahmana i purusza. Istnieje wiara w to, że ujawnił ludzkości wszystkie tajemnice nauki, dlatego jest czczony i uznawany za naczelne bóstwo wszystkich specjalistów, inżynierów i architektów, ale też rzemieślników, tkaczy, kowali, mechaników, spawaczy, robotników przemysłowych i fabrycznych, generalnie wszystkich pracowników. Stąd właśnie w tym dniu w każdym miejscu pracy ustawiane są posążki i obrazy Wiśwakarma i jego wiernego słonia, pięknie ozdobione, ze złożonymi poniżej narzędziami pracy, przy których odbywa się pudźa. Na ceremonię zapraszani są pracownicy i członkowie ich rodzin. Po modlitwach wśród wszystkich zgromadzonych rozdawane jest prasadam. Istnieje również tradycja puszczania wielobarwnych latawców.

Tulsi wiwah

Tulsi wiwah to hinduistyczne święto obchodzone w miesiącu karttika (październik/listopad). Wyznacza koniec monsunu i zarazem początek okresu ślubów. Obrzędy przypominają zwyczajowe ceremonie ślubne, nawiązują do połączenia boga Wisznu z jego ukochaną Wryndą, symbolizowaną przez świętą roślinę tulasi.

Chhath Pudźa

Chhath Pudźa (również Surya Shashti) to hinduskie święto ku czci boga Słońca - Surja. Przypada w miesiącu karttika (październik/listopad), sześć dni po Diwali. Jest jednym z najstarszych świąt, hołdującym rytualnej abstynencji od żywności oraz innych ziemskich przyjemności i wygody. Festiwal, rozłożony na cztery dni, rozpoczyna się kąpielą w świętej wodzie Gangesu lub dowolnym akwenie o wschodzie słońca. Od tej pory czciciel, zachowujący rytualną czystość, jest oddzielony od głównej części gospodarstwa domowego przez cztery dni i śpi na podłodze na jednym kocu. Następnego dnia zachowuje post, który kończy się trochę po zachodzie słońca. Po jedzeniu kolejny post trwa 36 godzin. W następnych dniach prasadam pochodzi z żywności poświęcanej zachodzącemu i wschodzącemu Słońcu i rozdawany jest wśród rodziny, przyjaciół, a także każdemu, kto prosi.

Święta buddyjskie

Buddyjskie święta są bardziej lub mniej skupione wokół zdarzeń związanych z Buddą i bodhisattwami. Mówi się też, że te święta były rozpoczęte przez samego Buddę, który radził, by w celu utrzymywania kontaktu i więzi między sobą wyznawcy powinni "spotykać się regularnie w zgromadzeniach". Współcześnie festiwale buddyjskie nie są zbyt publiczne, ale pisma historyczne opowiadają o czasach, gdy obchodzone były na wielką skalę, podobną do tej z największych festiwali hinduskich obecnie. Święta buddyjskie w dzisiejszych czasach są bardziej duchowe i religijne niż społeczne, są bardziej okazją, aby przypomnieć sobie ścieżkę duchową, którą buddyści winni kroczyć. Popularne są pielgrzymki do Sarnath i Bodh Gaja.

Losar

Losar jest najbardziej znaczącym świętem społeczności buddyjskiej w Tybecie. Słowo losar powstało z dwóch tybetańskich słów: lo, co oznacza "rok" i sar, co oznacza "nowy". Festiwal jest obchodzony od pierwszej do trzeciej części pierwszego miesiąca księżycowego, co wypada w styczniu, lutym lub marcu według kalendarza gregoriańskiego, zwykle w lutym i trwa nawet do piętnastu dni, obejmując tybetański Sylwester i Nowy Rok, a jego obchody są dla Tybetańczyków jednym z najważniejszych wydarzeń.

Już kilka tygodni wcześniej zaczynają się przygotowania do tej uroczystości. Na dziewięć dni przed Nowym Rokiem w klasztorach rozpoczyna się rytuał Mahakali. Dzień i noc trwają modlitwy. Wszelkie choroby i inne cierpienia, destrukcyjne emocje, złe skłonności i czyny, nie tylko osób biorących udział w rytuale, ale też wszystkich czujących istot, są zbierane w jednym miejscu po to, by je zniszczyć, pozbawić możliwości szkodzenia komukolwiek w nadchodzącym roku.

Medytacja lamów oraz płomienie wielkiego ogniska, w którym na koniec pali się główną torma w kształcie demonicznej twarzy, mają zapewnić odcięcie wszelkich złych wpływów starego roku. Tormy to figury wykonane głównie z mąki i masła, wykorzystywane w tantrycznych rytuałach lub jako ofiary w buddyzmie tybetańskim, barwione na różne kolory, w określonych kształtach w zależności od wykorzystania.

Taniec Strażnika Bramy, wykonywany przez Jego Świątobliwość Karmapa; Klasztor Tergar w Bodhgai, luty 2012r.

Kulminacyjnym punktem rytuału są słynne tańce Mahakali. Przedostatniego dnia starego roku, po całonocnej pudźa, mnisi przywdziewają brokatowe stroje oraz maski. Tańce trwają od siódmej rano, z krótkimi przerwami, aż do późnego popołudnia. Rytuał ten ma umożliwiać poskromienie tych demonicznych mocy, których nie da się poskromić ani medytacją, ani żadną mantrą. Według przekazów, jeśli kiedyś zaprzestanie się tych tańców, uwolnione złe moce sprowadzą szaleństwo na umysły ludzi i świat pogrąży się w wojnach. Niektórzy zachodni buddyści sądzą, że dzień tańców Mahakali byłby najlepszym dniem na świętowanie, tymczasem jest wręcz przeciwnie; to akurat najbardziej niepomyślny dzień z całego roku, dlatego właśnie wtedy wykonuje się rytuał tańców, przywołując gniewne aktywności Mahakali, które mają pokonać wszelkie złe omeny.

Domy na przyjęcie nowego roku sprząta się i maluje, ozdabia je różnymi dekoracjami. Sylwestrowa tradycyjna zupa z makaronem, nazywana guthuk, zawiera pierogi z mąki i wody, nadziewane dziewięcioma symbolicznymi farszami, mającymi determinować fortunę w następnym roku. W godzinach wieczornych zapala się pochodnie i odpędza złe duchy ze swoich domów.

Pierwszy dzień Nowego Roku to dla Tybetańczyków najbardziej uroczyste święto. Nowy rok najlepiej rozpocząć czymś dobrze wróżebnym, np. pudźa lub medytacją, przygotowując szczególnie odświętne ofiary, więc tego dnia wstaje się bardzo wcześnie i w swoich najlepszych lub nowych ubraniach czyni ofiarę w domowym sanktuarium, aby oddać hołd bogu. O świcie całe rodziny pojawiają się w świątyni. Najpierw mnisi recytują ponad półgodzinne modlitwy o pomyślność, a potem wszyscy obecni składają dary i otrzymują błogosławieństwo.

Obchody Losar trwają trzy dni, podczas których Tybetańczycy po prostu świętują. Schludnie ubrani, niektórzy w stylu zachodnim, inni w tradycyjnych tybetańskich strojach, odwiedzają się nawzajem. Składają sobie życzenia, wspominają stare czasy przy suto zastawionym stole, po czym idą w następne odwiedziny. Wszystkie drzwi są otwarte. Pierwszy dzień jest zazwyczaj ograniczony tylko do członków najbliższej rodziny, drugiego dnia odwiedza się przyjaciół i dalszych krewnych, zaś trzeci dzień jest naznaczony wizytami w klasztorach, świątyniach i stupach, gdzie mnichom i mniszkom daruje się ubrania i jedzenie.

Pierwszy miesiąc roku uważany jest za okres, kiedy szczególnie pomnażają się efekty wszelkich wykonywanych działań, tak pozytywnych, jak i negatywnych. Dobrze jest więc, w miarę możliwości, poświęcić wtedy więcej czasu na praktykę medytacyjną.

Budda Dźajanti

Budda Dźajanti, święto znane też jako Budda Purnima, jest najświętszym festiwalem buddysty, obchodzonym dla uczczenia Buddy podczas pełni Księżyca miesiąca wajśakha (kwiecień/maj). Ten dzień upamiętnia trzy ważne wydarzenia z życia Buddy: jego narodziny w 623r.p.n.e., jego oświecenie czyli osiągnięcie najwyższej mądrości w 588r.p.n.e. oraz osiągnięcie przez niego nirwana w wieku 80 lat. Ten dzień jest po trzykroć błogosławiony. Tego dnia buddyjskie domy są jasno oświetlone, na dachach umieszcza się czerwone, białe, żółte i niebieskie flagi, a na gankach gliniane lampki, w niektórych rejonach ozdabia się ściany malowidłami na papierze lub tkaninie, ilustrującymi życie Buddy. Domy zakonne i klasztory buddyjskie na całym świecie rozbrzmiewają echem modlitw, kazań i recytacji pism buddyjskich. Setki małych kapliczek są odwiedzane. Przez cały dzień przed posągami Buddy czytane są święte pisma. Zwolennicy i mnisi oferują posągom kwiaty, świece i owoce, zapalają też kadzidła. Niektórzy ludzie po prostu słuchają modlitw i kazań oraz dają jałmużnę mnichom. Tworzą się duże grupy i paradują ulicami, intonując modlitwy.

Odbywają się pielgrzymki do świątyni Mahabodhi w miejscowości Bodh Gaja w stanie Bihar w północnych Indiach, zbudowanej w miejscu, gdzie, według tradycji, Budda miał uzyskać oświecenie. Na tyłach świątyni rośnie drzewo Bodhi, będące ponoć potomkiem figowca, pod którym medytował Budda. Świątynia ozdobiona jest kwiatami i flagami. Odbywają się modlitwy, kazania, dyskusje religijne, czytanie świętych pism, medytacje zbiorowe, procesje, czczenie posągu Buddy. Pielgrzymi, ubrani w obowiązkowe białe stroje, składają pod drzewem ofiary, zatykają kolorowe chorągiewki. Ma miejsce wiele targów, wydarzeń kulturalnych i społecznych, również w mediach, rozprowadzane są pamiątki oraz książki i czasopisma buddyjskie. W dniu świątecznym buddyści jedzą ryż gotowany na mleku z cukrem, nazywany kheer.

Hemis Gompa

Hemis Gompa to rocznica urodzin Padmasambhawy (Guru Rinpocze), wcielenia Buddy, który rozpropagował buddyzm w Nepalu. Główne uroczystości odbywają się w klasztorze w Hemis, mieście w północnych Indiach. Festiwal, mający charakter wielkiego jarmarku, przyciągający wielu wielbicieli i gości ze wszystkich zakątków Indii i zagranicy, odbywa się w trzech dniach od 9 do 11 dnia piątego miesiąca kalendarza tybetańskiego (czerwiec/lipiec). Tradycyjna muzyka, odtwarzana grana na bębnach, talerzach i długich rogach, zaprasza do klasztoru. Przy wejściu stoi mały, tybetański stolik, na którym umieszczone są kubki ze świętą wodą, kadzidełka, ziarna ryżu i tormy. Przez dwa dni w sali zwanej dukhang mnisi, ubrani w tradycyjne stroje, wykonują rytualny taniec cam, wywodzący się z przedbuddyjskiej religii bon i obrazujący zwycięstwo dobra nad złem. Raz na dwanaście lat rozwijana jest olbrzymia, 12-metrowa tanka Padmasambhawy. W klasztornej kuchni gotuje się ryż dla gości w miedzianym naczyniu o 12-metrowej średnicy, mieszczącym porcję dla pięciuset osób.

Ullambana

Ullambana ma miejsce w siódmym miesiącu buddyjskiego kalendarza księżycowego. Obchody rozpoczynają się się 15 dnia miesiąca, znanego jako Dzień Duchów i kontynuowane są przez następne piętnaście dni. Buddyści wierzą, że bramy piekła są otwarte w ciągu tego miesiąca i na ziemię schodzą, w poszukiwaniu pożywienia i rozrywki, duchy przodków, dla których zapomniano odprawić odpowiednie rytuały pośmiertne. Kierują zatem modlitwy do swoich zmarłych krewnych, składają w ofierze żywność i napoje, palą symbolicznie różne przedmioty (domy, samochody, urządzenia, telewizory), wykonane z papieru, choć często prawdziwe pieniądze, by zapewnić duchom komfort w życiu pozagrobowym i je zadowolić. Przy stole pozostawiane są puste miejsca dla każdego zmarłego członka rodziny, serwowane są specjalnie przygotowane, luksusowe posiłki. Organizowane są występy na żywo, gdzie pierwsze rzędy zarezerwowane są dla duchów.

Czternasty dzień jest kulminacyjnym dniem obchodów. Budowane są ołtarze, przy których rytualnie odpędzane są złe duchy, np. poprzez wrzucanie ryżu i innych drobnych produktów spożywczych do ognia, co ma otworzyć duchom bramy nieba. Gdzie indziej wykonuje się specjalne lampiony, mające odprowadzić duchy z powrotem do piekła, co, według wierzeń, następuje, gdy lampion zgaśnie.

Święta sikhijskie

W przeciwieństwie do innych religii, festiwale obchodzone przez sikhów mają niewiele wspólnego z kultem boskości, zamiast tego upamiętniają najważniejsze wydarzenia z życia dziesięciu guru i ich nauk. Kult sikhizmu jest skierowany do świętej księgi, Sri Guru Granth Sahib, zajmującej miejsce bóstwa i czczonej jako bóg. Ludzie okrążają ją i kłaniają się przed nią w czasie procesji publicznych, kiedy księga jest niesiona w lektyce. Sikhowie świętują też rocznice urodzin kolejnych dziesięciu guru, formę dużych festiwalach przybierają obchody urodzin pierwszego i ostatniego guru. Sikhijskie święta charakteryzują się dużą ilością czytań świętej księgi w sikhijskich świątyniach - gurudwara. Okraszane są śpiewem, m.in. gurbani, hymnów pochodzących z Sri Guru Granth Sahib, a także muzyką i tańcem. Wielka siła sikhów leży w ich poczuciu braterstwa i wspólnoty. Odgrywa ważną rolę w codziennym życiu, a szczególnie w czasie świąt, kiedy wspólne modlitwy w świątyniach mają pierwszeństwo przed uroczystościami publicznymi.

Holla Mohalla

Holla Mohalla to trzydniowy festiwal, rozpoczynający się w dniu następnym po hinduskim Holi w miesiącu phalguna (luty/marzec) przede wszystkim obchodzony w północno - wschodnim Pendżabie. Mohalla w języku pendżabi oznacza zorganizowaną procesję w formie kolumny wojska, zaś Holla Mohalla oznacza "pozorowaną walkę". Festiwal został rozpoczęty przez dziesiątego guru sikhów, Gobind Singh, w celu umożliwienia wyznawcom ćwiczeń wojskowych i przeprowadzania pozorowanych bitew. Pierwsza próbna walka odbyła się 22 lutego 1701r. w Holgarh Fort, po drugiej stronie wyschniętego dziś strumienia Charan Ganga, na północny zachód od miasta Anandpur Sahib.

Dzień rozpoczyna się wczesną poranną modlitwą w gurudwara. Sri Guru Granth Sahib jest uroczyście wyjmowana i "kąpana" rytualnie w mleku i wodzie, następnie umieszczana na platformie i czczona. W ważniejszych świątyniach odbywają się procesje. Śpiewane są kirtany i konsekrowane jest prasadam, którym wszyscy się dzielą po nabożeństwie podczas wspólnego posiłku na korytarzu. Popularne są opowieści i pieśni o życiu, męstwie i mądrości dziesięciu guru sikhów.

Anandpur Sahib, gdzie odbywają się główne uroczystości, corocznie gromadzi setki tysięcy sikhów i osób, obserwujących przebieg święta. Pielgrzymi siedzą na ziemi w równych rzędach, zwanych pangat. Turystom i gościom podawane są przygotowane przez mieszkańców w ramach pracy społecznej tradycyjne potrawy z mąki pszennej, ryżu, warzyw, mleka i cukru, zwane langars oraz tradycyjny napój z migdałów, maku, czarnego pieprzu, płatków róż i bhang, przygotowywany w ogromnej, głębokiej patelni.

Holla Mohalla, będąc okazją do radości, to również czas, aby poświęcić siebie w służbie społeczności. Każdy, niezależnie od pozycji społecznej, podejmuje się różnych prac społecznych, np. pomocy w kuchniach publicznych, sprzątania świątyń.

Festiwal zachowuje charakter zabawy i radości, jest również okazją, aby przypomnieć męstwo sikhów w zwalczaniu wrogów. Sikhowie wykazują swoje umiejętności i odwagę w inscenizowanych bitwach, walkach na miecze, łucznictwie i jeździe konnej. Towarzyszą tym pokazom parady pocztów sztandarowych i dźwięki wojennych bębnów.

Wieczór to czas różnych imprez kulturalnych. W wielu miejscach odbywają się wystawy, programy poetyckie i konkursy, wszystko okraszane muzyką i tańcem.

"Hola Mohalla Baajaan Wale Da", Simmi Simran

Baisakhi

Baisakhi (również Waisakhi), obchodzone pierwszego dnia miesiąca ćajtra (marzec/kwiecień), to w Pendżabie dożynki i Nowy Rok w jednym. Hindusi, oprócz świętowania nadejścia nowego roku, traktują Baisakhi jako dzień, kiedy bogini Ganga zstąpiła na ziemię, aby służyć ludzkości i na jej cześć gromadzą się wzdłuż świętej rzeki Ganges, odbywając rytualne kąpiele. Naprzeciw domów stawiają roślinne słupy, owinięte haftowanymi jedwabiem flagami, na ich górze wieszają mosiężne, miedziane lub srebrne garnki. Dzieci biegają z girlandami kwiatów po ulicach i śpiewają.

Święto ma szczególne znaczenie dla sikhów. Tego dnia, w 1699r., ich dziesiąty i zarazem ostatni guru - Gobind Singh - utworzył w Anandpur Bractwo Czystych (Khalsa), wspólnotę sikhów. Sikhowie odwiedzają świątynie, np. Golden Temple w Amritsar, gdzie czytana jest święta księga Sri Guru Granth Sahib, śpiewane są pieśni religijne i kirtany. W żelaznym naczyniu przygotowuje się napój amryta (boski napój dający pijącemu nieśmiertelność lub inne moce oraz usuwający cierpienie), rozprowadzany wśród wszystkich zebranych podczas intonowania świętych wersetów. W południe rozdawane jest prasadam. Kulminacją uroczystości świątynnych jest wspólny posiłek wegetariański, podawany przez wolontariuszy. Później odbywają się parady, podczas których pięciu mężczyzn idzie z wyciągniętymi mieczami przed świętą księgą na upamiętnienie dnia, w którym guru poprosił pięciu ochotników o oddanie życia w ofierze bogu. Po ceremoniach sikhowie spędzają dzień na ucztowaniu, muzykowaniu i tańcach, wśród których wyróżniają się bhangra i giddha.

Bandi Chhor Diwas

Diwali w miesiącu karttika (październik/listopad) jest obchodzone przez sikhów w całych Indiach jako Bandi Chhor Diwas, choć powody do świętowania są inne niż w hinduizmie. Historia Diwali dla sikhów to historia walki o wolność.

Święta muzułmańskie

Muzułmanie w Indiach przestrzegają wszystkich islamskich festiwali i świąt, obchodzonych w innych częściach świata. Ustalane są według kalendarza islamskiego, który ma mniej dni niż rok słoneczny, dlatego każdego roku daty świąt muzułmańskich zmieniają się. Obchody są naznaczone specjalnymi modlitwami w meczetach, postem, ucztowaniem i wymianą życzeń. Osoby należące do innych społeczności również często uczestniczą w obchodach, co stanowi jedność w różnorodności, rozpowszechniona w Indiach. Szczególne miejsce w kalendarzu ma Ramadan, kiedy nieczynne są placówki oświatowe i urzędy.

Dzień Odpuszczenia Win

Pierwszy dzień miesiąca muharram, uznawany za początek roku, zwany jest "Dniem Odpuszczenia Win". Nie jest to święto obchodzone przez wszystkich muzułmanów, ponieważ nie ustanowił go Mahomet. Ci, którzy je obchodzą, obdarowują się w tym dniu słodyczami i opowiadają historie z życia proroka, jego rodziny i towarzyszy. Sunnici poświęcają ten dzień głębszej refleksji religijnej. Dla szyitów jest to początek miesiąca, w którym obchodzą swoje najważniejsze święto, upamiętniające śmierć imama Husajna. Irańczycy, zgodnie z tradycją przedmuzułmańską, świętują początek roku 21 marca.

Aszura

Aszura (aram.: asurya - "dekada"; arab.: aszara - "dziesięć") to muzułmańskie święto obchodzone dziesiątego dnia miesiąca muharram. Jest najważniejszym świętem szyitów, którzy interpretują je inaczej niż sunnici.

Korzenie święta sięgają czasów przedislamskich, prawdopodobnie wywodzi się ono ze zwyczajów wspólnoty żydowskiej, zamieszkującej Medynę. Miejscowi Arabowie obchodzili je jeszcze przed Mahometem, zachowując tego dnia post. Mahomet uznał Aszurę za dzień święty dla swoich zwolenników, a post stał się obowiązkowy. Później, gdy miesiącem postu ogłoszono ramadan, zachowywanie postu tego dnia przestało być obowiązkowe, a stało się indywidualną sprawą każdego muzułmanina.

Dla sunnitów Aszura pozostaje nieobowiązkowym świętem, obchodzonym na pamiątkę kilku różnych wydarzeń biblijnych. Według zwyczaju otwiera się wówczas drzwi Al-Kaby.

Inaczej święto to wygląda w wydaniu szyickim. Dziesiątego dnia muharram, 61 roku według kalendarza muzułmańskiego, w bitwie pod Karbalą zginął Husajn ibn Ali, będący wnukiem proroka Mahometa, który zdaniem szyitów powinien zostać kalifem, został jednak pokonany i zabity przez wojska kontrkandydata, Jazida z rodu Umajjadów. Śmierć Husajna, uznawana przez jego zwolenników za męczeńską, dała początek szyizmowi. Postawa ibn Alego jest dla szyitów symbolem męstwa, poświęcenia i walki przeciwko niesprawiedliwości aż do śmierci. Ponieważ zginął dziesiątego dnia muharram, wśród zwolenników ibn Alego doszło do utożsamienia Aszury z tym właśnie wydarzeniem, z tego powodu święto to ma dla szyitów o wiele większe znaczenie niż dla sunnitów. Jest obchodzone i uznawane przez władze głównie w tych krajach muzułmańskich, w których znaczna część mieszkańców jest szyitami, czyli w Iranie, Iraku, Bahrajnie i Azerbejdżanie.

W dzień Aszury szyici urządzają domowe lub publiczne zgromadzenia, w czasie których wspominają śmierć i poświęcenie ibn Alego. Organizowane są również procesje i przedstawienia pasyjne, inscenizujące wydarzenia spod Karbali. W czasie procesji, zmierzających do grobu Husajna, gromady mężczyzn biczują się do krwi. Pielgrzymi płaczą i zawodzą. Organizowane są spotkania, odrębne dla kobiet i mężczyzn, podczas których rozpamiętuje się cierpienia imama. Kobiety w tym czasie ubierają się na czarno i nie noszą ozdób. W Iranie i w Iraku istnieje także zwyczaj, polegający na czytaniu fragmentów XVI-wiecznego dzieła Ogród męczenników, opisującego wydarzenia towarzyszące śmierci ibn Alego.

Turcy obchodzą Aszurę jako święto uratowania arki Noego, która zatrzymała się na górze Ararat. W tym dniu przygotowuje się świąteczne potrawy, złożone z czterdziestu składników i częstuje się nimi przyjaciół i znajomych. Większość muzułmanów uznaje jednak, że arka Noego zatrzymała się na górze Al-Dżudi w Arabii, nie zaś na górze Ararat w Turcji.

Mniejszościowe grupy w krajach takich, jak Pakistan czy Indie oraz diaspora, również obchodzą Aszurę. Wiele krajów muzułmańskich, zdominowanych przez sunnitów, nie nadaje jednak temu świętu szczególnej rangi i nie wiąże go z Husajnem ibn Alim. Święto jest niekiedy obchodzone także przez wyznawców innych religii, na przykład przez niektóre grupy hinduistyczne i buddyjskie.

Hidżra

Hidżra to święto upamiętniające wywędrowanie Mahometa z Mekki do Medyny w 622r.

Al-Arba'in

Al-Arba'in (arab.: "czterdzieści") znane także jako Czehelom (pers., urdu: "czterdziesty") to nazwy religijnego święta obchodzonego przez szyitów czterdzieści dni po święcie Aszura. Początki święta, według tradycji, datuje się na początek lat 80. VIII w. Święto jest obchodzone poprzez pielgrzymkę do grobu Husajna ibn Alego w Karbali i jest największą pielgrzymką na świecie pod względem liczby uczestników. Ruch pielgrzymkowy napotykał czasami przeszkody ze strony władz, zwłaszcza jeśli tereny te znajdowały się pod kontrolą sunnitów, czasami dochodziło wręcz do ataków na pielgrzymów ze strony ugrupowań sunnickich. Kult był również zakazany w czasie rządów Saddama Husajna. Sytuacja zmieniła się w 2003r., wraz z II wojną w Zatoce Perskiej. Od tamtego czasu obserwuje się regularny wzrost zainteresowania świętem, liczba pielgrzymów rośnie z roku na rok.

Maulid an-Nabi

Maulid an-Nabi (również Mawlid an-Nabi, Mawlid, wśród polskich muzułmanów Miełlud; "urodziny proroka") jest muzułmańskim świętem obchodzonym w miesiącu rabi al-awwal, jedną z "pięciu świętych nocy" w islamie. Święto przypada na dwunasty dzień miesiąca według sunnitów, siedemnasty według szyitów. We wczesnym islamie tego święta nie obchodzono, narodziło się w X–XI w. w Egipcie. Początkowo było to święto wyłącznie dworskie, prawdopodobnie nie obchodzone przez pierwsze dwa wieki, z czasem nabrało charakteru bardziej ludowego. W każdym z krajów, w których jest obchodzone, zyskało lokalny koloryt, często też nosi nieco inne nazwy. Szczególnie dobrze przyjęło się w Arabii Saudyjskiej. Przeważnie obchodzi się je śpiewając pieśni na cześć proroka, opowiadając historie z jego życia i czytając Koran. Sunnici w tym dniu wspominają zarówno narodziny, jak i śmierć proroka.

W Turcji to święto nazywa się Świętem Światła. W meczetach zapala się lampy i świece, organizuje się zgromadzenia, na których odprawia się modlitwy dziękczynne za proroka i opowiada budujące historie z jego życia. W Pakistanie święto polega na wspominaniu proroka na wspólnych spotkaniach i trwa cały miesiąc.

Część spośród duchownych muzułmańskich uważa obchodzenie urodzin proroka za niewłaściwe, sprzeczne z Koranem, ponieważ oddaje się cześć komuś innemu niż Allah.

Noc Poczęcia Proroka

Noc Poczęcia Proroka to święto obchodzone na początku miesiąca radżab, kiedy muzułmanie wspominają poczęcie proroka. W tym dniu na czole ojca Mahometa pojawiła się światłość boska, która przeniosła się i wypełniła łono matki Mahometa. W Turcji ta noc jest obchodzona jako noc światła, w meczetach zostawia się na noc palące się lampy, które rozświetlają ich wnętrza.

Urodziny Ali ibn Abi Taliba

Urodziny Ali ibn Abi Taliba, brata stryjecznego, przybranego syna, a następnie zięcia Mahometa, męża Fatimy, pierwszego imama szyitów, ostatniego z czterech kalifów prawowiernych, obchodzone są trzynastego dnia miesiąca radżab.

Przez wielu muzułmanów, w szczególności szyitów, Ali jest uważany za najważniejszą po Mahomecie postać wczesnego okresu islamu, chociaż w tym kontekście sunnici wymieniają też czasem Umara lub Abu Bakra. Kontrowersje wokół dziedzicznego prawa Alego do przewodnictwa nad muzułmańską ummah doprowadziły do jej trwałego podziału na charydżytów, szyitów i sunnitów. Wokół jego postaci wytworzyła się z czasem ogromna ilość różnorakich tradycji i teologicznych interpretacji, które obdarzają go często cechami mesjanistycznymi, półboskimi lub wręcz uznają za boga. Stanowił on i stanowi punkt odniesienia dla określenia swojej tożsamości przez wiele milionów ludzi.

Id al-Isra

Id al-Isra (również Lajlat al-Miradż; arab.: miradż - "wniebowstąpienie"), czyli Noc Wniebowstąpienia jest jedną z "pięciu świętych nocy" w islamie. Święto obchodzone jest 27 dnia miesiąca radżab. Tradycja muzułmańska łączy w tym święcie dwa wydarzenia: podróż Mahometa z Mekki do Jerozolimy oraz jego przemieszczanie się przez niebiosa.

Koran wspomina to podróżowanie w następujący sposób: Chwała Temu, który przeniósł Swojego sługę nocą z Meczetu świętego do meczetu dalekiego, którego otoczenie pobłogosławiliśmy, aby mu pokazać niektóre Nasze znaki (17,1).

Mahomet miał odbyć tę podróż za sprawą archanioła Dżibrila (Gabriela) i przy pomocy skrzydlatego wierzchowca o imieniu Al-Burak. Podczas miradż miał spotkać proroków, którzy wyjaśnili mu sens wędrówki duszy ludzkiej przed oblicze stwórcy po śmierci na ziemi. Wówczas też Mahometowi przekazane zostały podstawowe zasady muzułmańskie, w tym obowiązek odmawiania modlitwy pięć razy dziennie, co miało odróżnić islam od judaizmu.

W miejscu, gdzie Mahomet miał się modlić i skąd miał odbyć podróż przez niebiosa, wzniesiono w 691r. słynny meczet na Skale.

W islamie miradż stał się symbolem ostatecznego zjednoczenia z bogiem i drogi proroka, którą trzeba naśladować, aby osiągnąć doskonałość duchową. Nocna podróż Mahometa jest ulubionym tematem w literaturze islamskiej oraz stanowi źródło inspiracji dla mistyków muzułmańskich.

Lajlat al-Bara'a

Lajlat al-Bara'a (Noc Niewinności, również Noc Przebaczenia) to święto odpuszczenia grzechów, obchodzone w nocy z 14 na 15 dnia miesiąca szaban, jedna z "pięciu świętych nocy" w islamie. Tej nocy muzułmanie błagają Boga o wybaczenie win, popełnionych zwłaszcza w ciągu minionych dwunastu miesięcy, prosząc jednocześnie o błogosławieństwo, aby następny rok mogli przeżyć bez grzechu.

Ramadan

Ramadan to miesiąc dla muzułmanów święty, gdyż w tym miesiącu rozpoczęło się objawianie Koranu - archanioł Dżibril (Gabriel) ukazał się Mahometowi, przekazując kilka wersów przyszłej świętej księgi islamu. Rozpoczęcie Ramadanu zwiastuje jedna z "pięciu świętych nocy" w islamie, nazywana Nocą Ujrzenia od momentu ujrzenia księżyca w nowiu. W ciągu tego miesiąca od wschodu do zachodu słońca dorosłym, zdrowym muzułmanom nie wolno jeść, pić, posługiwać się używkami, oddawać się podnieceniu seksualnemu. Po zachodzie słońca, oznajmianym zazwyczaj wystrzałem armatnim, wszyscy zasiadają do pierwszego posiłku iftar, po którym przez całą noc muzułmanie odwiedzają się nawzajem, świętują w domu lub w miejscach publicznych, np. restauracjach. W czasie ramadanu miasta przyjmują odświętny wygląd, a wiele urzędów, szkół czy uczelni ma skrócony czas pracy.

Lajlat al-Kadar

Lajlat al-Kadar (Noc Mocy, Noc Przeznaczenia) należy do "pięciu świętych nocy" i najczęściej przypada w 27. noc miesiąca ramadan, na pamiątkę zesłania Koranu. Wówczas Bóg miał rozpocząć przekazywanie Mahometowi poszczególnych fragmentów Księgi. Za najstarsze z nich uważa się pierwsze wersety sury 96.

Sam Koran opisuje to wydarzenie w następujący sposób: Zaprawdę, zesłaliśmy go w Noc Przeznaczenia! A co cię pouczy, co to jest Noc Przeznaczenia? Noc Przeznaczenia - lepsza niż tysiąc miesięcy! Aniołowie i Duch zstępują tej Nocy, za pozwoleniem swego Pana, dla wypełnienia wszelkich rozkazów. Ona to pokój - aż do pojawienia się zorzy porannej (97, 1-5).

Uroczystości tej nocy koncentrują się głównie na recytowaniu fragmentów Koranu i na wyrażaniu Bogu wdzięczności za dar koranicznego objawienia. Niektórzy dopatrują się w nim swoistego "narodzenia", przez które Boże Słowo znalazło miejsce wśród ludzi, przyjmując formę Księgi.

Id al-Fitr

Id al-Fitr (również Al-Id as-Saghir, Ramadan Bajram, Eid Mubarak; Święto Przerwania Postu) to święto dziękczynienia, obchodzone w islamie na zakończenie świętego miesiąca postu - ramadanu. W tym dniu muzułmanie w atmosferze radości odwiedzają się nawzajem, pozdrawiają słowami eid mubarak, składają sobie życzenia i obdarowują prezentami, szczególnie nowymi ubraniami. Dzieci dostają słodycze i pieniądze, a na ulicach miast ustawione są dla nich wesołe miasteczka. Ważnym elementem święta jest wspólna, uroczysta modlitwa w meczecie. Jest to dzień radości, modlitwy, wzajemnego pojednania i dziękczynienia bogu za przeżycie czasu świętego postu i przebaczenie grzechów. Jest to również dzień społecznej solidarności. Każdy muzułmanin, który sam nie cierpi niedostatku, przed udaniem się na modlitwę powinien wesprzeć odpowiednim datkiem potrzebujących, aby i oni mogli mieć udział w radości tego świątecznego dnia.

Id al-Adha

Id al-Adha (również Eid-e Ghorban, Kurban Bajram; Święto Ofiarowania) to najważniejsze święto muzułmańskie. Zaczyna się dziesiątego dnia miesiąca zu al-hidżdża i trwa 3-4 dni. Jego początek wypada w trzeci lub czwarty dzień pielgrzymki do Mekki, ale obchodzone jest przez cały świat muzułmański, nie tylko przez pielgrzymów.

Święto upamiętnia ofiarę Ibrahima (Abrahama) i jego posłuszeństwo wobec boga. Ibrahim (Abraham) według islamu miał złożyć w ofierze bogu swego syna Izmaela (Izaaka), bóg jednak, widząc oddanie Ibrahima (Abrahama), pozwolił mu złożyć w ofierze barana zamiast dziecka. Na pamiątkę czynu Ibrahima (Abrahama) każdy ojciec rodziny składa w ofierze owcę, barana, wielbłąda lub krowę. Zwierzę musi być zabite rytualnie, następnie dzieli się mięso tak, by 1/3 oddać potrzebującym, 1/3 krewnym, a pozostałą 1/3 spożywa się na wspólnej uczcie. By uniknąć zamieszania, w Mekce pielgrzymi wnoszą opłatę, a wynajęci rzeźnicy dokonują ofiary za nich. Tego dnia wspólnie odwiedza się meczet, recytuje Koran i rozdziela prezenty. W czasie Święta Ofiarowania wielu muzułmanów składa też datki pieniężne, przeznaczone na pomoc biednym i fundacje charytatywne.

(Źródło: pl.wikipedia.org, a41.pl, religie.wiara.pl, benchen.org.pl, indieszerokopojete.pl, strefaindie.blogspot.com, podroze.gazeta.pl, en.wikipedia.org, festivals.iloveindia.com, onamfestival.org, diwalifestival.org, baisakhifestival.com, incidentii.wordpress.com)